Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2009

Χιονονιφάδες

Οι μικροσκοπικοί παγοκρύσταλλοι που προκύπτουν όταν τα δάκρυα των συννέφων ψύχωνται, γεννούν την πανδαισία σχημάτων που δομούν τις χιονονιφάδες. Τα πολύπλοκα σχήματα που κοσμούν κάθε νιφάδα είναι αποτέλεσμα της περιπετειώδους πορείας τους από τον ουρανό προς την γη · καθώς περνά από εναλλαγές θερμοκρασίας και υγρασίας κάθε χιονονιφάδα αναπτύσσει την δική της ξεχωριστή μορφή. Όπως συμβαίνει και με τ' ανθρώπινα δακτυλικά αποτυπώματα, καμία νιφάδα δεν είναι ακριβώς ίδια με κάποια άλλη.
Πέρα από την αισθητική μυσταγωγία που συντελείται στο εσωτερικό τους, οι κρύσταλλοι αυτοί αποτελούν σημείο μετουσίωσης της θεωρίας σε πράξη. Αποτελούν την συμφιλίωση και τον συγκερασμό του αισθητού και του άυλου κόσμου, καθώς οι αφηρημένες έννοιες των μαθηματικών και της γεωμετρίας ενσαρκώνονται στο εξάγωνο ή εξάκτινο σχήμα των νιφάδων - ενίοτε και δωδεκάκτινο ή βελονοειδές.
Οι χιονονιφάδες, ως πραγματικά έργα τέχνης φιλοτεχνημένα από την Μητέρα-Φύση, κρύβουν έναν μαγικό κόσμο - που μπορεί κανείς ν' ανακαλύψει με την βοήθεια του μικροσκοπίου. Κι όταν παρατηρήσει την ομορφιά των σχημάτων τους, μόνο δέος μπορεί να αισθανθεί την επόμενη φορά που θα δει τον ουρανό να ραίνει την γη μ' αυτά τα στολίδια.











"Με πόση δημιουργική ευφυΐα είναι προικισμένος ο αέρας στον οποίο γεννιούνται! Ακόμα κι αν αληθινά αστέρια έπεφταν και προσγειώνονταν στο παλτό μου, δεν θα τα θαύμαζα τόσο! Η Φύση είναι μεγαλοφυής, θεϊκή · ούτε μια χιονονιφάδα δεν ξεφεύγει από την μορφογόνα δύναμή της."
- Henry David Thoreau






Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009

Χειμερινό Ηλιοστάσιο

κι αν κρύψαν το Φως τ' Ουρανού
τα νέφη λογχίζει ο Ήλιος
της Άριας καρδιάς και του Νου!



ρ

William Blake



Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2009

Μοτίβα της φύσης

"Ποιο είναι το μυστικό των κηλίδων της λεοπάρδαλης;"


Για τον Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, το συγγραφέα του Βιβλίου της Ζούγκλας, ήταν οι ακτίνες του ηλίου που σχημάτισαν τις κηλίδες στο σώμα της λεοπάρδαλης, προσπίπτοντας σε αυτό μέσα από το φύλλωμα ενός δέντρου. Αν και λιγότερο ποιητική, η αλήθεια δεν είναι λιγότερο εντυπωσιακή. Στην πραγματικότητα, οι κηλίδες της λεοπάρδαλης και οι ρίγες της ζέβρας εξηγούνται με βάση μαθηματικούς νόμους. Φυσικά, από βιολογική άποψη, αυτά τα μοτίβα οφείλονται στην παρουσία της χρωστικής μελανίνης, που παράγεται από τα μελανοκύτταρα. Πρόκειται για έναν χημικό μηχανισμό που δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραθηφεί πλήρως, αλλά για τον οποίο γνωρίζουμε ότι λειτουργεί ήδη από τα πρώτα στάδια της εμβρυϊκής ζωής. Οι μαθηματικοί απέδειξαν οτι η εμφάνιση του ενός ή του άλλου μοτίβου ακολουθεί ένα γνωστό μαθηματικό μοντέλο : εκείνο των εξισώσεων του Τούρινγκ. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη λεοπάρδαλη και την τίγρη. Αυτά τα δύο αιλουροειδή μοιάζουν αρκετά στο σώμα τους, αλλά έχουν διαφορετικά σχέδια. Οι βιολόγοι παρατήρησαν ότι οι κηλίδες στα έμβρυα της λεοπάρδαλης εμφανίζονται αργότερα απ' ό,τι οι ρίγες στα έμβρυα της τίγρης.
Για τους μαθηματικούς, η χρονική στιγμή εμφάνισης των κηλίδων ή των ριγών είναι καθοριστικής σημασίας. Προσομοιώνοντας τα φυσικά μοτίβα με τη βοήθεια των εξισώσεων του Τούρινγκ, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, αν τα μοτίβα εμφανιστούν όταν το έμβρυο είναι πολύ μικρό, τότε το ζώο γίνεται ριγωτό, ενώ αν εμφανιστούν όταν το έμβρυο είναι πιο ανεπτυγμένο, τότε το ζώο αποκτά κηλίδες. Επίσης, οι εξισώσεις δείχνουν ότι, ακόμη και μεταξύ δύο ειδών ζέβρας, όσο πιο αργά εμφανιστούν οι ραβδώσεις στο έμβρυο, τόσο πιο πυκνές είναι. Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι το σχήμα και το μέγεθος που έχει το έμβρυο κατά τη στιγμή της ενεργοποίησης των μελανοκυττάρων.
Δοκιμάζοντας τις εξισώσεις του Τούρινγκ σε κυλίνδρους, ο James Murray, βιομαθηματικός στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, απέδειξε ότι όταν σχήμα τους ήταν στενό, αυτοί διακοσμούνταν με ραβδώσεις. Το έμβρυο της ζέβρας, που το σχήμα του μοιάζει περισσότερο με έναν μακρόστενο κύλινδρο, βγαίνει με ραβδώσεις, ενώ εκείνο της λεοπάρδαλης, που είναι πιο κοντότριχο, διαθέτει κηλίδες.
Ακόμη κι οι λεοπαρδάλεις μπορούν να έχουν μια ουρά με ρίγες, λόγω του πιο στενού σχήματος αυτής της απόφυσης. Εν ολίγοις, τα μοτίβα των ζωων εξαρτώνται αποκλειστικά από το μέγεθος και το σχήμα της επιφάνειας που καλούνται να καλύψουν. Αυτό ισχύει ακόμη και στις πασχαλίτσες, για τις οποίες οι Ταϊβανέζοι φυσικοί εξήγησαν πρόσφατα το μυστήριο με τις βούλες που διαθέτουν, εφαρμόζοντας το μοντέλο Τούρινγκ.


Science Illustrated, Τεύχος 55









Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2009

Αρκτική Αλεπού (Alopex Lagopus)

Mικρού μεγέθους αλεπού που ανήκει στην οικογένεια των κυνιδών. Κατοικεί στις αρκτικές περιοχές του Βορείου Ημισφαιρίου κυρίως στην Γροιλανδία, την Σιβηρία, τον Καναδά, την Αλάσκα, την Ισλανδία, και την αλπική Σκανδιναβία. Για να μπορέσει να επιβιώσει στο ψυχρό κλίμα, ακόμα και σε θερμοκρασίες -50°C, η φύση την έχει προικίσει με πυκνό τρίχωμα, με ένα σύστημα αντίστροφης ανταλλαγής θερμότητας μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στις πατούσες και με μεγάλη ποσότητα σωματικού λίπους. Το τρίχωμά της αλλάζει χρώμα ανάλογα με τις εποχές : το χειμωνα είναι λευκό για να καμουφλάρεται στο χιόνι, ενώ το καλοκαίρι γίνεται καφέ.
Βασικό πλεονέκτημά της είναι η οξεία ακοή της που της δίνει την δυνατόητα να εντοπίζει με ακρίβεια την θέση του θηράματός της κάτω από το χιόνι. Η διατροφή της αποτελείται από αρουραίους, αρκτικούς λαγούς, ψοφίμια και αποφάγια των θηραμάτων των πολικών αρκούδων. Ακόμα, στην δίαιτά της περιλαμβάνεται το ψάρι και τ' αυγά. Αν υπάρχει υπεραφθονία κυνηγιού και δεν μπορούν να το καταναλώσουν, το θάβουν και το έχουν ως απόθεμα για να "βγάλουν" τον χειμώνα.
Στις σκανδιναβικές παραδόσεις, πίστευαν πως η αλεπού έφερνε το φως · το βόρειο σέλας στα Φινλανδικά ονομάζεται "φωτιές των αλεπούδων". Στις λαϊκές παραδόσεις της μεσαιωνικής Ευρώπης, συχνά η αλεπού επαίρνε την θέση της γάτας ως σύντροφο των μαγισσών και πολλές φορές καταδιώχτηκε λόγω της υστερίας της εποχής. Στην Κίνα και σε άλλες ασιατικές χώρες, οι αλεπούδες αντιμετωπίζονταν ως δαίμονες που επέκτειναν την ζωή τους αποπλανώντας ανθρώπους και τρεφόμενοι με τις ψυχές τους. Παρόμοιοι λαϊκοί μύθοι υπάρχουν στις παραδόσεις των Σιβηριανών Κόριακ και των Ίνουιτ.








Τρίτη 6 Οκτωβρίου 2009

Ροδιά (Punica Granatum)

Μικρό φυλλοβόλο δέντρο που μοιάζει με θάμνο και αποτελεί ένα από τα πρώτα φρούτα καλλιέργειας. Κατέχει σημαντική θέση σε ποικίλες παραδόσεις και θρησκείες : κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία, λίγο πριν ανέβει η Περσεφόνη στη γη, ο Πλούτωνας της προσφέρει ένα ρόδι, για να μην τον λησμονήσει καθώς θεωρείται καρπός της μνήμης και του έρωτα · αποτελεί, επίσης, έμβλημα των Ελευσινίων Μυστηρίων · στην αρχαία Αίγυπτο, συνήθιζαν μαζί με τους νεκρούς να θάβουν καρπούς ροδιάς · στον Βουδισμό, μαζί με το ροδάκινο και το κεδρόμηλο αποτελούν τα τρία "ευλογημένα" φρούτα και στον χριστιανισμό συμβολίζει τα πάθη και την ανάσταση του Χριστού, γι' αυτό και χρησιμοποιείται στην παρασκευή των κολλύβων · στην Βαβυλώνα, οι πολεμιστές πριν ριχτούν στη μάχη, έτρωγαν σπόρους ροδιού, πιστεύοντας πως έτσι καθίσταντο αήττητοι και αθάνατοι · και τέλος, κατά την ελληνική παράδοση, το ρόδι συμβολίζει την γονιμότητα και την καλοτυχία, και ως τέτοιο σύμβολο επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας μέσω του εθίμου του σπάσιμου ροδιών στους γάμους και την Πρωτοχρονιά.

Χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο οφέλιμα φρούτα - μαζί με τα διαφόρων ποικιλιών μούρα - καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α,C,E και φυλλικό οξύ, σίδηρο, κάλιο, φώσφορο και φυτικές ίνες. Ακόμα, έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που ξεπερνούν αυτές του πράσινου τσαγιού. Χρησιμοποιείται ευρέως για θεραπευτικούς σκοπούς λόγω της αντιμικροβιακής, αντιφλεγμονώδους και επουλωτικής δράσης του.

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, προστατεύει από εγκεφαλικές βλάβες και καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς προλαμβάνει και μειώνει την "κακή" χοληστερόλη. Τέλος, θεωρείται ότι συμβάλλει στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του προστάτη και του δέρματος.

Γευστικές προτάσεις :
  • Για ν' αποφύγουμε την αγορά των έτοιμων χυμών ροδιού που κυκλοφορούν στο εμπόριο και "τσιμπάνε", μπορούμε απλώς να προμηθευτούμε ρόδια και να τα στύψουμε όπως τα πορτοκάλια στον στύφτη.
  • Οι σπόροι ροδιού ταιριάζουν ιδανικά με σαλάτα μαρούλι, στην οποία μπορούμε να προσθέσουμε μια κουταλιά μέλι, λιαστές ντομάτες και μηλόξυδο.
  • Οι σπόροι του ροδιού μαζί με αποξηραμένα βερίκκοκα και κόκκους μαύρο πιπέρι δίνουν χρώμα και νοστιμιά στο ρύζι.





-------

Το ρόδι στην ζωγραφική



Dante Gabriel Rossetti - Prosperine (Persephone)



Albert Moore - Pomegranates



Leonardo Da Vinci - Madonna and Child with a Pomegranate



Sandro Botticelli - Madonna of the Pomegranate



Kris Waldherr - Persephone



Susan Boulet - Persephone and Demeter

Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2009

Φλαμούρι (Tilia platyphyllos)

Συλλέγεται από την φλαμουριά, φυλλοβόλο δέντρο με ιδιαίτερο άρωμα, το οποίο μπορεί να έχει ναρκωτική επίδραση στις μέλισσες. Τα άνθη της φλαμουριάς αποξηραίνονται και δίνουν το γνωστό φλαμούρι ή αλλιώς τίλιο. Καταπραϋντικές και χαλαρωτικές οι ιδιότητές του · αποτελεί ισχυρό σύμμαχο κατά του κρυολογήματος. Ευχάριστη γεύση, ειδικά αν προσθέσουμε μια κουταλιά μέλι και ένα ξυλάκι κανέλλας ή σταγόνες λεμoνιού.
"Μυρίζει" φθινοπωρινό απόγευμα...






Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2009

Περιβάλλον και Συνείδηση




Εξαιρετικό βιβλίο με θέμα τη σύνδεση της παγανιστικής θρησκείας και συνείδησης με την φροντίδα και την προστασία του περιβάλλοντος.
Από το οπισθόφυλλο :

Το βιβλίο αυτό, προϊόν διεπιστημονικής έρευνας, πραγματεύεται την σχέση που είχαν διαμορφώσει οι αρχαίοι Έλληνες ανάμεσα στην μέριμνα του περιβάλλοντος και την εγρήγορση της συνείδησης. Διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα από τον μύθο, ο προβληματισμός των Ελλήνων για την σχέση περιβάλλοντος - συνείδησης χρωματίζει όχι μόνο την θρησκεία, αλλά και την ίδια την φιλοσοφία. Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής σκέψης όπως η αυτογνωσία, η ύβρις και η αρμονία οφείλονται στην μετουσιωθείσα μνήμη της οικολογικής κρίσης της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.

Μέσω της οικολογικής καταστροφής του δωδέκατου αιώνα και των προεκτάσεών της στην συνείδηση, ο αρχαίος κόσμος στέλνει ένα μήνυμα : η καταστροφή του περιβάλλοντος ξεκινά από τον νου. Όσο περισσότερο κατακερματίζουμε την πραγματικότητα χωρίς να το συνειδητοποιούμε, τόσο περισσότερο περιορίζουμε τις δυνατότητες χειρισμού της, έξω από τον νου.

Τίτλος : Περιβάλλον και Συνείδηση στην Αρχαία Ελλάδα
Συγγραφέας : Αιμ.Μπουρατίνος
Εκδόσεις : Αρσενίδη

Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2009

Μύρισε φθινόπωρο..

χρυσαφένιο χαλί που το παρασύρει ο άνεμος και το καθηλώνει η βροχή ·
αέναος κύκλος θανάτου και αναγέννησης ·
μαγεία που περνάει απαρατήρητη μέσα στην τρομοκρατία του τσιμέντου