Πέμπτη 29 Μαρτίου 2012

Μάρτιος

Ο Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας της ανοίξεως και τρίτος του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αριθμεί 31 ημέρες.Ωστόσο, κατά το αρχαίο ρωμαικό δεκάμηνο ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας του έτους και ονομάζοταν Primus. Για τους αρχαίους Ρωμαίους, η "Εσπερία Δύσις" του Ταύρου όταν ο αστερισμός του Ταύρου ήταν μόλις ορατός στα δυτικά δύοντας σχεδόν μαζί με τον Ήλιο - σημείωνε την αρχή του νέου έτους. "Ο λευκός Ταύρος ανοίγει με τα χρυσά του κέρατα το νέο έτος" αναφέρει ο Βιργίλιος στον "Πρώτο Γεωργικό" του.
Επειδή ο Μάρτιος είναι ο μήνας της εαρινής ισημερίας, διατηρήθηκε σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ως ο πρώτος μήνας του έτους μέχρι τα μέσα περίπου του Μεσαίωνα. Την 1η Μαρτίου γιορταζόταν στην Ρώμη τα Ματρωνάλια (Matronalia), η σπουδαιότερη γιορτή προς τιμή της Θεάς Γιούνο (Ήρα), που ενίοτε εκαλείτο και Martialis, ως μητέρα του Μάρς ( Άρη). Στην γιορτή αυτή, οι Ρωμαίες Δέσποινες (Matronae), απέθεταν στον ναό της Θεάς στον Εσκυλίνο Λόφο της Ρώμης τις προσφορές τους, συνήθως αγελάδες και χήνες που εθεωρούντο τα ιερά ζώα της θεάς.Την ίδια ημέρα, στις Καλένδες του Μαρτίου, οι Εστιάδες Ιέρειες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας στην αγορά της Ρώμης, για να τιμήσουν τόσο τη Θεά Εστία όσο και την αρχή του Έτους.
Επίσης, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα γενέθλια του Άρη και την πτώση της ιερής του ασπίδας από τον Ουρανό ή την ανεύρεσή του στην Regia, στο μυθικό ανάκτορο του Νουμά Πομπίλιου στους πρόποδες του Παλατίνου Λόφου της Ρώμης. Σύμφωνα με την παράδοση, καθιερώθηκε ως πρώτος μήνας από τον μυθικό Ρωμύλο προς τιμήν του πατέρα του και γενάρχη των Ρωμαίων, Θεού του πολέμου Μάρς (Άρη).
Ο Μάρς αρχικά ήταν ο θεός της γονιμότητας και των αγρών (η ονομασία Mars προέρχεται πιθανότατα από τον θεό των αγρών Maris της ετρουσκικής μυθολογίας), ωστόσο αργότερα ταυτίστηκε με τον θεό του πολέμου, Άρη. Οι Ρωμαίοι ονόμασαν έτσι τον πρώτο μήνα της άνοιξης γιατί τότε άρχιζαν τις πολεμικές τους εκστρατείες.Την ημέρα αυτή μάλιστα, έκαναν μια τελετή, το Αρμιλλούστριο, για να εξαγνίσουν και να καθάρουν τα όπλα τους. Για τούτο και κατά τον Πλούταρχος(Βίος Νουμά, 19) αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας. Κατά τους χρόνους όμως της «ελεύθερης ρωμαϊκής πολιτείας» ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στον θεό Mercurius (Ερμή).
Στο αττικό ημερολόγιο ο Μάρτιος αντιστοιχεί στον Ελαφηβολιώνα (μήνας των ελαφοκυνηγών), κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο.Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της Αρτέμιδος.Κατά την διάρκεια του μήνα σημειώνονται και άλλες σπουδαίες γιορτές.Η Δήλος έκανε μεγάλες γιορτές προς τιμήν του Απόλλωνος, ενώ οι Ελευθέρες της Βοιωτίας προς τιμήν του Διονύσου.Αργότερα, η Αθήνα προς τιμήν του ίδιου θεού τελούσε τα "μεγάλα εν άστει Διονύσια", τα οποία συνδέθηκαν με τα Ασκληπιεία και τους δραματικούς (θεατρικούς) αγώνες, κατά τους οποίους διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μια τετραλογία και πέντε κωμικοί με μια κωμωδία έκαστος.

EΘΙΜΑ & ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ 

Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα Βαλκάνια, λόγω της υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Από την πρώτη ημέρα του μήνα, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν και μαυρίσουν διότι η μαυρίλα σήμαινε ασχήμια, προπάντων για τα κορίτσια που η παράδοση τα ήθελε άσπρα και ροδομάγουλα: «Οπόχει κόρην ακριβή, του Μαρτ’ ο ήλιος μην τη γδή». Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι τέλος του μήνα. Ύστερα αφού τον βγάλουν, τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα.
Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη την νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, όπου και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν την φωλιά τους.
Επίσης, τα μονοετή βρέφη λέγονταν πρωτομαρτούδκια και τα περιτυλίγουν με εφτά μάρτιδες, για να μείνουν άσπρα στη μορφή. Λέγανε ότι το παιδί που γεννιέται το Μάρτη είναι ευτυχισμένο. 


Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα», η οποία είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στην συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στην Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε τον δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε την ζωή του και το αίμα του, σύμφωνα με τον μύθο, έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.

Άλλο έθιμο της 1ης Μαρτίου είναι η ψευδολογία που υπάρχει και την 1η Απριλίου. Είναι σύμβολο της ανοιξιάτικης πάλης και του ξεγελάσματος των βλαπτικών δυνάμεων, που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τον ερχομό της Άνοιξης και την αναγέννηση της φύσης.
Στα χωριά της Στυμφαλίας, στην Κορινθία, εκτός από τους μάρτηδες που φοράνε, πρωί - πρωί την πρώτη του Μάρτη η νοικοκυρά αντί για άλλο πρωϊνό φτιάχνει χυλό με μπομπότα και πετιμέζι και τρώνε όλοι για να μην τους πιάσει ο Μάρτης. Τα παιδιά για περισσότερη προστασία βάζουν λίγο και στη μύτη τους.
Σε άλλα μέρη έδιναν στα παιδιά τους αγόρια και κορίτσια να φάνε ένα μήλο για να μη τους κάψει ο Μάρτης και για να έχουν γερά δόντια όλο το χρόνο.
Επίσης, οι νοικοκυρές καθαρίζουν καλά τα σπίτια τους και σπάζουν στην πόρτα κάποιο πήλινο αγγείο για να διώξουν τον χειμώνα και τις σκοτεινές δυνάμεις. Σημαντικό είναι να μπει στο σπίτι η πρωινή δροσιά του Μαρτίου, για τον λόγο αυτόν το ξημέρωμα κόβουν ένα κλαδί ή σπαρτά τα οποία είναι υγρά από την πρωινή δροσιά και ραντίζουν όλο το σπίτι.

Τα έθιμα της παραμονής του Μάρτη στην Ήπειρο έχουν θέμα την αποπομπή του Χειμώνα :
Τον Φεβρουάριο υποδύεται άνθρωπος χωλός καβάλα εις γάιδαρον. Η πομπή των παιδιών που τον συνοδεύουν τραγουδεί:
Οξω, Κουτσοφλέβαρε
να 'ρθη ο Μάρτης
με χαρά και με πολλά λουλούδια.
Οι νοικοκυρές αναφωνούν:
Βγαίνει ο κακόχρονος
μπαίνει ο καλόχρονος
μέσα Μάρτης και χαρά
και καλή νοικοκυρά.

Επίσης,την Πρώτη Μαρτίου απευθύνονται χαιρετισμοί προς την άνοιξη «ανέτειλε το έαρ» και απαγγέλλονταν επωδοί για το φευγιό του χειμώνα ή του Φεβρουαρίου όπως:
«Φύγε, φύγε Φεβρουάρις
Ο Μάρτς σε διώκει
Εξω ο Φεβρουάριος
Εσω ο Μάρτ'ς
Και ίδε το έαρ το καλόν
Πάλι επανατέλλει
Φέρον υγείαν και χαράν
Και την ευημερίαν»

Την 7η Μαρτίου, ημέρα των "καλών ποιμένων", οι ποιμένες οδηγούσαν τα αιγοπρόβατα από τα χειμαδιά στα ορεινά μέρη λέγοντας: «Κούρευε, κουδούνωνε και στα όρη ανέβαινε», ενώ την 9η Μαρτίου γιορτή Των Αγίων Σαράντα λέγανε «σαράντα πιοτά κερνούν και σαράντα ψέματα λεν». Στην Κομοτηνή κάνανε φαγητά από 40 είδη χόρτα και 40 σαλιγκάρια, καθώς και 40 λουκουμάδες.Την ημέρα αυτή, οι τσοπάνηδες αποκόβουν τ' αρνιά, οι γεωργοί φυτεύουν δέντρα και κλήματα και οι κοπέλες φυτεύουν λουλούδια γιατί «πιάνουν και δε λαθεύουν».Σε πολλούς τόπους οι νοικοκυρές φτιάχνουν σαραντόπιττες, πίττες με σαράντα φύλλα που τις κόβουν κομμάτια και τις μοιράζουν για τις ψυχές των ζωντανών ή μαγειρεύουν φαγητό με σαράντα ειδών.

Ένα ακόμη σπουδαίο έθιμο το οποίο προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι τα "χελιδονίσματα". Την Πρώτη Μαρτίου τα παιδιά έφτιαχναν ένα ομοίωμα χελιδονιού και ξεχύνονταν στους δρόμους του χωριού τραγουδώντας την "Χελιδόνα", και ως αμοιβή τπυς μάζευαν φασόλια και αυγά."Χελιδόνα έρχεται από μαύρη θάλασσα, θάλασσες κι αν επέρασε την στεριά δεν ξέχασε".
Ο πρώτος από την ομάδα των καλαντιστών κρατούσε συνήθως ένα σφαιρικό στεφάνι από λουλούδια, πάνω στο οποίο γύριζε το ομοίωμα χελιδονιού. Τα παιδιά γέμιζαν ένα καλάθι με φύλλα κισσού και το περνούσαν από ένα ραβδί, ενώ στην άκρη του έβαζαν την ξύλινη χελιδόνα. Γύρω στο λαιμό τους έβαζαν κουδουνάκια που σήμαιναν χαρμόσυνα όσο προχωρούσαν. Αφού τραγουδούσαν τα κάλαντα σε κάθε νοικοκυρά, εκείνη έπαιρνε λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι και τα τοποθετούσε στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες της.Eίναι γνωστό πώς ο σκουροπράσινος κισσός είναι σύμβολο της αμάραντης βλάστησης και το θεωρούν ως μέσο ικανό να μεταδώσει την θαλερότητα και την γονιμότητα στις κότες.

ΔΗΜΩΔΕΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ & ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ 

Η λαϊκή φαντασία έδωσε στο Μάρτιο πολλά παρατσούκλια, όπως Βλάσταρος και Ανοιξιάτης,γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης. Επίσης, γδάρτης, παλουκοκάφτης κλαψομάρτης, πεντάγνωμος για το ευμετάβλητο του καιρού του, Βαγγελιώτης εξαιτίας της γιορτής του Ευαγγελισμού, Φυτευτής, και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται. Στην ορεινή Πελοπόννησο το Μάρτη τον λένε πεντεγιόματο, επειδή η ημέρα του Μάρτη μεγαλώνει πολύ και οι ξωμάχοι που παλιά δούλευαν από τα χαράματα μέχρι το σούρουπο, ήθελαν να τρώνε πέντε φορές την ημέρα.

Οι χωρικοί προτιμούν τον Μάρτιο βροχερό επειδή η σοδειά τους θα είναι καλύτερη. Αυτό επιβεβαιώνεται από αρκετές παροιμίες :
«Αν ρίξ΄ ο Μάρτης δυο νερά κι΄ Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά πό ΄χει πολλά σπαρμένα».
«Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε».
«Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει».
«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές».
«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης».
«Μάρτης βροχερός θεριστής κουραστικός».
«Μάρτης κλαψής θεριστής χαρούμενος».

Άλλα προσωνύμια του Μάρτη στην ελληνική λαογραφία τα οποία σχετίζονται με τις καιρικές μεταβολές είναι και τα ακόλουθα :
«Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».
«Φύλα ξύλα για τον Μάρτη να μη κάψεις τα παλούκια».
«Όπως ασπρίζουν τα βουνά το Μάρτη από τα χιόνια, έτσι ν΄ ασπρίσουν τα μαλλιά της νύμφης απ΄ τα χρόνια».
«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε».
«Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη Ήλιος μη τη δει».
«Από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας».
"Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει πότε γελάει"
«Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε του Μάη το μεσημέρι…».
«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».
«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».
«Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».



ΔΟΞΑΣΙΕΣ

Ο Μάρτιος είναι πλούσιος σε δοξασίες οι οποίες διασώζονται έως τις ημέρες μας. Η παρακάτω δοξασία, η οποία έχει καταγραφεί από τον Νικ.Πόλιτη ως κορινθιακή παράδοση και που με μικρές παραλλαγές την συναντάμε και αλλού, είναι αιτιολογική και σκοπεύει στην εξήγηση της ακασταστασίας του καιρού που συνήθως χαρακτηρίζει το Μάρτη. Καλείται "βαγένι των δώδεκα μηνών" ή " βούτσι".
«Μια φορά κι έναν καιρό αποφασίσανε οι δώδεκα μήνες να βάν' νε κρασί σ' ένα βαγένι για να πίν' νε όποτε των έκανε όρεξη. Έτσι λοιπόν είπεν ο Μάρτης.
- Εγώ θα ρίξω πρώτα στο βαγένι και ύστερα ρίχνετε και σεις.
- Καλά, συ ρίξε, είπαν οι άλλοι. Και έτσι έγινε. Έρριξεν εκείνος στο βαγένι μούστο πρώτα και ύστερα οι άλλοι. Όταν λοιπόν εψήθη το κρασί είπε πάλι ο Μάρτης.
- Εγώ έριξα πρώτα, πρώτα θ' αρχίσω και να πίνω.
- Βέβαια, είπαν οι άλλοι. Έτσι λοιπόν ετρούπησε το βαγένι στο κάτου μέρος, και άρχισε και έπινε, ως που τόπιε ούλο και δεν άφηκε στάλα. Κατόπιν ήρθε η σειρά του Απρίλη να πάει στο βαγένι να πιάσει κρασί. Παγαίνει, το βρίσκει άδειο. Θυμώνει, το λέει στους άλλους. Τ' ακούνε εκείνοι θυμώνουνε, σκέφτουνται τι να κάνουνε. Τέλος μένουνε σύμφωνοι μεταξύ τους να τον τιμωρήσει ο Γενάρης για την κατεργαριά που τους έκανε. Τον πιάνει λοιπόν ο Γενάρης και του τραβάει ένα ξύλο που είπε αμάν. Του παίρνει και το υπούργημα άρχιζε δηλαδή πρώτα το νέο έτος από το Μάρτη και τώρ' αρχίζει από το Γενάρη. Αυτό είναι το υπούργημα που του πήρε. Όταν λοιπόν θυμάται το παιχνίδι που των έφτιαξε που ήπιε δηλαδή ούλο το κρασί, γελάει και ο καιρός ξαστερώνει. Όταν θυμάται πάλε το ξύλο πόφαγε κλαίει και βρέχει».

Το ίδιο φαινόμενο εξηγούν και άλλες παραδόσεις που αναφέρονται στην γυναίκα του Μάρτη:
Κάποτε οι μήνες αποφάσισαν να παντρευτούν. Ο καθένας βρήκε μια γυναίκα που του άρεσε και την παντρεύτηκε. Ο Μάρτης δε φρόντισε το ζήτημα μόνος του και έβαλε προξενητάδες να του βρούνε μια γυναίκα. Εκείνοι του φέρανε μια κοπέλα η οποία ήταν τυλιγμένη με ένα μαντίλι και του είπαν ότι είναι πολύ όμορφη. Ευκολόπιστος όπως ήταν, την παντρεύτηκε. Όταν όμως έμειναν μόνοι και έβγαλε το μαντίλι της, τι να δει; Δεν υπήρχε πιο άσχημη στον κόσμο!
Από τότε κάθε φορά που τη θυμόταν άστραφτε, βροντούσε, έβρεχε, έριχνε μπόρες, έκανε παγωνιές. Μόνο όταν ξεχνιόταν μερικές φορές, ηρεμούσε, γαλήνευε κι έκανε καλό καιρό!
Στη Μεσσηνία, λόγου χάρη, λένε ότι η γυναίκα που παντρεύτηκε ο Μάρτης, από μπροστά ήταν πολύ άσχημη, ενώ από πίσω ήταν πολύ όμορφη. Όταν ο Μάρτης τη βλέπει καταπρόσωπο κλαίει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και ο καιρός καλοσυνεύει.
Γι' αυτό λέγεται και η παροιμία: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει».

Σε άλλες περιοχές η παράδοση θέλει το Μάρτη νε έχει δύο γυναίκες, την μια πολύ όμορφη και φτωχή και την άλλη πολύ άσχημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στην μέση και όταν γυρίζει κατά την άσχημη, κατσουφιάζει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως γυρίζει κατά την όμορφη, χαίρεται και γελάει, και ο καιρός είναι καλός. ζεστός με ήλιο. Τις περισσότερες φορές όμως γυρίζει κατά την άσχημη επειδή αυτή είναι η πλούσια που τρέφει και την φτωχή, την όμορφη.
Ομοίως, τα απρόοπτα της βαρυχειμωνιάς που συνήθως επιφυλάσσουν οι τελευταίες ημέρες του Μάρτη, οι «μέρες της γριάς» όπως λέγονται, θέλει να εξηγήσει η δοξασία της "λιθωμένης γριάς" όπως την αφηγούνται στα χωριά της Πελοποννήσου :
"Ήτανε μια βολά μια γριά κι είχε κάτι κατσικάκια. Ο Μάρτης τότε είχε εικοσιοχτώ μέρες και ο Φλεβάρης τριανταμία. Ήρθε εκείνη την εποχή ο Μάρτης κι επέρασε χωρίς να κάμει χειμώνα και η γριά από τη χαρά της που βγήκανε πέρα καλά τα πράματα της, εγελάστει και είπε: - Πρίτσι Μάρτη μου, στην πομπή σου. Μπήκες, βγήκες τίποτα δε μόκαμες. Τ' αρνοκατσικάκια μη' τα ξεχείμασα. Τότε ο Μάρτης επείσμωσε κι εδανείστει τρεις μέρες απ' το Φλεβάρη κι έριξε χιόνια πολλά. Η γριά απιστόμισε το λεβέτι της κι εχώθει απουκάτου με τα πράματά της κι από τον πολύ χειμώνα τα κατσικάκια της εψόφησαν. Κι από τότες σούρνει ο Μάρτης τριανταμία και ο Φλεβάρης εικοσιοχτώ, γι' αυτό τον λεν και κουτσό και κουτσοφλέβαρο. Ένεκα γι' αυτό πόπαθε εκείνη η γριά τις τρεις υστερνές μέρες του Μάρτη, τις λένε μέρες των γριών. Κι ονοματίζουνε κάθε μια με τ' όνομα μιανής από τις πλιό 'λικιωμένες γριές του χωριού. Και αν τύχει καλή ημέρα λεν πως η γριά είναι καλή κι αν τύχει κακοκαιρία λένε πως από την κακία της γίνηκε". 

Επιμέλεια: Αθηναΐς

Mars - Alphonse Mucha

The March Wind - Robert Henri


The March Marigold - Edward Burne-Jones

March - Hans Thoma

Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

Άνοιξη - Έαρ



Τον ερχομό της ανοίξεως σηματοδοτεί η εαρινή ισημερία, η οποία πραγματοποιείται την 21η Μαρτίου. Τότε, η χρονική διάρκεια της ημέρας είναι ίση ή περίπου ίση με αυτή της νυκτός.
Η άνοιξη, μία εκ των τεσσάρων εποχών της εύκρατης ζώνης, παρεμβάλλεται μεταξύ του χειμώνα και του καλοκαιριού. Περιλαμβάνει τους μήνες : Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο, ωστόσο στην πραγματικότητα ολοκληρώνεται στις 21 Ιουνίου με το θερινό ηλιοστάσιο.
Σπάνια λέξη της αρχαίας ελληνικής (ἡ ἄνοιξις, -εως). Ετυμολογείται από το ρήμα ἀνοίγνυμι ή ἀνοίγω. Αρχικά λοιπόν σήμαινε το άνοιγμα.Η σημερινή σημασία είναι μεσαιωνική: Ὦ μυρισμένη μου ἄνοιξις, τοῦ χρόνου ἀρχή καί νιότης (Μιχαήλ Σουμμάκης, Παστώρ φίδος, ἤγουν Ποιμήν πιστός, Βενετία 1638). Τότε, υποκατέστησε στην δημώδη Βυζαντινή την αρχαία λέξη ἔαρ (που σήμερα επιβιώνει στο παράγωγο επίθετο εαρινός, δηλ. ανοιξιάτικος: εαρινή ισημερία), για να δηλώσει εκφραστικότερα το «άνοιγμα» του καιρού μετά το χειμώνα.
Την άνοιξη, η αξονική κλίση της γης στρέφει το βόρειο ημισφαίριο προς τον ήλιο και το φως της ημέρας διαρκεί περισσότερο. Το ημισφαίριο αρχίζει να ζεσταίνεται σημαντικά, γεγονός που ευνοεί την ανθοφορία και την φυτική ανάπτυξη. Η άνθιση μιας σειράς φυτών, οι δραστηριότητες των ζώων, καθώς και το ιδιαίτερο άρωμα του εδάφους μαρτυρούν τον ερχομό της. Εξάλλου, θεωρείται ως η κατεξοχήν εποχή της ανάπτυξης, της ανανεώσεως και της αναγεννήσεως.

ΜΥΘΟΙ & ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Ορισμένες χώρες της Ευρώπης οι οποίες διατηρούν ακόμα τις παραδόσεις τους, γιορτάζουν την άνοιξη με τραγούδια και χορούς, όπου οι νέοι ενωμένοι σε μια σειρά χορεύουν στα δάση περνώντας ανάμεσα στα δέντρα και έπειτα κατεβαίνουν στην πλατεία του χωριού και συνεχίζουν να χορεύουν σε κύκλο (συνήθως οι παραδοσιακοί χοροί που χορεύονται στις γιορτές αυτές είναι κυκλικοί και σπειροειδείς). Πάντα οι γιορτές της ανοίξεως ήταν γιορτές χαράς, ανανέωσης και ανάστασης..
Τιμήθηκε ιδιαίτερα από εκείνους τους λαούς που έχουν πολύ βαρύ χειμώνα και ο ερχομός της φέρει πραγματικά μία αναγέννηση. Στους λαούς της βόρειας Ευρώπης (Σκανδιναβία, Ρωσία) η άνοιξη, συνήθως παρουσιάζεται ως κόρη του χειμώνα και της φύσης, η οποία, κάθε χρόνο τον ίδιο καιρό, δίνει σκληρή μάχη με τον κακό άντρα της, προσπαθώντας να του αποσπάσει την όμορφη θυγατέρα τους και να την βγάλει στο φως και στην ζωή.Στην κέλτικη παράδοση, η οποία στηρίζεται στο φως και την δύναμη του ηλίου, η άνοιξη αρχίζει στις αρχές Φεβρουαρίου και συνεχίζεται έως τις αρχές. Την περίοδο αυτή οι Κέλτες συνήθιζαν να μαζεύουν ή να φυτεύουν βιολέτες στον κήπο τους· ιερό λουλούδι που προσέλκυε καλόβουλα ξωτικά, τα οποία τους ευλογούσαν με καλή υγεία.

Venus and Adonis - Angelica Kauffman
Στις περισσότερες πόλεις της Αρχαίας Ελλάδος, γιορτάζονταν τα Αδών(ε)ια ή "οι κήποι του Άδωνη" προς τιμήν του Άδωνη και της Αφροδίτης. Η γιορτή κρατούσε δύο ημέρες· η μεν πρώτη ονομαζόταν "αφανισμός" κατά την οποία θρηνούσαν τον θάνατο του Άδωνη, ενώ την δεύτερη ημέρα που γιόρταζαν την ανάσταση του την έλεγαν "εύρεσις". Ο θάνατος και η ανάσταση του Άδωνη συμβόλιζε το πέρας του χειμώνα και την έλευση της άνοιξης, είχε σχέση δηλαδή με τον ετήσιο κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας. Στα αθηναϊκά Αδών(ε)ια, οι γυναίκες θρηνούσαν μπροστά σε δύο νεκροκρέβατα που ήταν τοποθετημένα στις εισόδους των σπιτιών. Πάνω στα νεκροκρέβατα έβαζαν ξύλινα ομοιώματα του Άδωνη και της Αφροδίτης. Γύρω από τα ειδώλια τοποθετούσαν τους "κήπους του Άδωνη" (Ἀδώνιδος κῆποι), δηλαδή γλάστρες με φυτά που αναπτύσσονταν γρήγορα, τα οποία αργότερα τοποθετούσαν πάνω στις στέγες των σπιτιών για να μεγαλώσουν γρήγορα με την βοήθεια του ήλιου. Η ανάπτυξη των φυτών συνιστούσε σημάδι της ανάστασης του θεού. Κοντά στον επιτάφιο (νεκροκρέβατο) τοποθετούσαν κούκλες που παρίσταναν έρωτες και πουλιά και δίπλα στο ομοίωμα του Άδωνη άφηναν πλακούντες και γλυκίσματα. Η γιορτή τέλειωνε με θυσίες αγριόχοιρων. Πολλοί μύθοι της Ανοίξεως σχετίζονται με τον θάνατο και την ανάσταση κάποιου θεού.Υπάρχουν δυο τρόποι με τους οποίους οι θεοί πεθαίνουν την άνοιξη: με διαμελισμό, ο οποίος συμβολίζει την ανάγκη για εξάπλωση της πνευματικής ουσίας του θεού και των διδασκαλιών του και με σταύρωση ή κάρφωμα σ' ένα δέντρο με δυο διασταυρωμένα ξύλα, εκ των οποίων το κάθετο συμβολίζει τον πνευματικό κόσμο και το οριζόντιο τον υλικό κόσμο.
Σε όλους τους πολιτισμούς υπήρχε πάντα ένας θεός ή μια θεά ή ένα ζευγάρι θεών, οι οποίοι χαρακτήριζαν την άνοιξη. Ήταν οι θεοί της γονιμότητας, της ανανεώσεως, της βλάστησης, της νιότης και του έρωτα.
Στην σλάβικη μυθολογία, διοργανωνόταν μια μεγάλη γιορτή για τον ερχομό της ανοίξεως, αφιερωμένη στο Γιαρίλο, θεό της γεωργίας και της γονιμότητος. Κατά την διάρκειά της, νεαρά αγόρια και κορίτσια περιφέρονταν στα χωριά κρατώντας πράσινα κλαδιά και λουλούδια και σε κάθε σπίτι έλεγαν τραγούδια, ενώ συνήθιζαν να στολίζουν και να βάφουν αυγά, σύμβολο της νέας ζωής, έθιμο που αργότερα υιοθετήθηκε από το χριστιανικό Πάσχα.
Στους Ρωμαίους συναντάμε την θεά Φλώρα (ή Χλώριδα). Η θεά της ανοίξεως έκανε τα λουλούδια να ανθίζουν και τους αγρούς να καρποφορούν. Στην αρχή του Μαΐου διοργάνωναν τα Φλωράλια, γιορτή προς τιμήν της Θεάς, η οποία χάριζε στους ανθρώπους και στην φύση την άνθιση, την νιότη και τον έρωτα.
Στους Φινλανδούς υπήρχε ένα θεικό ζευγάρι, ο Ράουμ και η Ούκκο, οι οποίοι κάθε χρόνο την άνοιξη γιόρταζαν τον ιερό τους γάμο, μετά από τον οποίο καρποφορούσαν οι αγροί. Τον χειμώνα οι σκοτεινές δυνάμεις τους χώριζαν και την άνοιξη έσμιγαν ξανά.
Άλλά και στην ιρανική παράδοση, η πρώτη ημέρα της ανοίξεως η οποία ταυτίζεται με την εαρινή ισημερία θεωρείται η αρχή του νέου έτους και γιορτάζεται με μεγάλα παραδοσιακά πανηγύρια.

Return of Persephone - Fr. Leighton
Στην Αρχαία Ελλάδα, η εναλλαγή των εποχών σχετίζεται με τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης, την οποία απήγαγε ο Άδης για να την κάνει σύζηγο του. Η Δήμητρα έψαχνε παντού την κόρη της και όταν κατάλαβε ότι βρίσκεται στο βασίλειο του Κάτω Κόσμου την διεκδίκησε, όμως ο Άδης δεν ήταν διατεθειμένος να την αφήσει. Έτσι, ο Δίας αποφάσισε ότι η κόρη θα μένει μισό χρόνο με τον Άδη στον κάτω κόσμο (φθινόπωρο - χειμώνας) και μισό χρόνο θα επιστρέφει στην μητέρα της στον επάνω κόσμο (άνοιξη - καλοκαίρι).'Ενα έθιμο της αρχαίας Ελλάδος που έχει επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας είναι τα "Χελιδονίσματα", ένα είδος καλάντων που τραγουδούν παιδιά γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι και κρατώντας ένα ομοίωμα χελιδονιού, είτε την 1η του Μάρτη είτε στις 21 την ημέρα της εαρινής ισημερίας· οι νοικοκυρές τα αμοίβουν με αυγά, σιτάτι, αποξηραμένα φρούτα, κ.α. Τα χελιδονίσματα είναι στίχοι καλωσορίσματος της ανοίξεως και αποπομπής του χειμώνα και του κρύου. Έχει σωθεί μάλιστα, δια μέσου της βυζαντινής παραδόσεως, ένα αρχαιοελληνικό δίστιχο χελιδόνισμα :

Ήλθε, ήλθε χελιδών
καλάς ώρας άγουσα
καλούς ενιαυτούς…

Χελιδόνισμα από την περιοχή Τρικάλων

Ήρθι, ήρθι χιλιδόνα,
ήρθι πάλι η μιλιδόνα.
Κάθησι κι λάλησι
κι γλυκουκιλάηδησι:
«Άφ’κα σύκα κι σταφύλια,
κι σταυρό κι θημουνίτσα.
Ήρθα πίσου, δεν τα βρήκα.
Βρήκα στιάρια φυτρουμένα
κι τ’ αμπέλια κλαδιμένα».
Φύσα αϊέρα.


Χελιδόνισμα Κρήτης

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος,
όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως,
όξω ψύλλοι και κοργοί, όφιδες και μποντικοί
κολισαύρες και λιακόνια,
όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα.
Το χελιδόνι νάρχεται , στο σπίτι να φωλεύγει,
και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει
να πηαίνει εις την έρημο, να είναι φορτωμένο,
να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο
δώτε και μας τον κόπο μας, ό,τι είναι ο ορισμός σας
και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας,
χρόνους πολλούς να ζήσετε, πάντα ευτυχισμένοι
σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι .


Και στην νεότερη Ελλάδα, η λαϊκή μούσα ύμνησε την άνοιξη και τις ομορφιές της. Ωστόσο, η αναφορά στην άνοιξη γινόταν από τους Έλληνες κι όταν ήθελαν να χαρακτηρίσουν ένα μεγάλο, ευχάριστο, εθνικό γεγονός· αυτό επικράτησε κυρίως στην περίοδο των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων που διεξήγαγε ο λαός μας ενάντια στους Οθωμανούς. Ιδίως η κλεφτουριά τραγούδησε την Άνοιξη της φύσης και του Γένους. Ένα Θρακιώτικο παραδοσιακό τραγούδι λέει :
Πότε να 'ρθή η άνοιξη, να ρθη το καλοκαίρι,
να βγάλω τα ποδήματα, να ποδηθώ τσαρούχια,
-Κωστή μου βοϊβόντα -να πάρω δίπλα τα βουνά,
ορθό το μονοπάτι,για να σουρίξω κλέφτικα να μαζευτούν οι κλέφτες.
-Κωστή μου βοϊβόντα.

Καλότυχα είναι τα βουνά (Ηπείρου)

Καλότυχα εἶναι τὰ βουνὰ
Ποτέ τους δὲ γερνᾶνε
Τὸ καλοκαίρι πράσινα
Καὶ τὸ χειμώνα χιόνι.
Πότε νὰ ᾿ρθεῖ ἡ ἄνοιξη
Νὰ ξανανθίσουν πάλι
Νὰ βγάλουν φύλλα τὰ κλαδιὰ
Νὰ πρασινίσουν πάλι.

Και νεότεροι ποιητές εμπνεύστηκαν απ' αυτήν. Ένας απ' αυτούς, ο Χριστοβασίλης, την χαιρετά ως εξής:
Γεια σου χαρά σου, άνοιξη,
χιλιοχαριτωμένη,
βασίλισσα των εποχών και
καύχημα του πλάστη,
ας ήταν δώδεκα φορές
ναρχόσουνα το χρόνο.


ΔΗΜΩΔΕΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ
Υπάρχουν πολλές ελληνικές παροιμίες με θέμα τους την άνοιξη :

Αν δεν σπείρεις την άνοιξη, δεν θερίζεις το καλοκαίρι.
Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά σ' εκείνα τα σπαρτά που'ναι στην γη σπαρμένα.
Το χελιδόνι δε φέρνει άνοιξη.
Άλλο δε με εμάρανε, της άνοιξης το κρύο.
Λουλουδάτα τρία πανέρια η Άνοιξη κρατάει στα χέρια.


Η ΑΝΟΙΞΗ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ

Ποίηση

F.Schiller

Καλώς ήρθες της φύσης χαρά,
κοριτσάκι γλυκό και δροσάτο!
Καλώς ήρθες στον κάμπον εδώ,
με καλάθι λουλούδια γεμάτο!

Να λοιπόν είσαι πάλι σε μας!
Αχ, και νάξαιρες, πως σ' αγαπούμε
και με πόση πετούμε χαρά
όλοι εσένα, γλυκειά, να δεχτούμε!

Την καλή μου την έχεις στο νου ;
Για θυμήσου! Τη νηα ποιός ξεχνάει,
που όλο αγάπη με φίλαγε εδώ,
μα κι' ακόμα γλυκά μ' αγαπάει!

Σου ζητούσα λουλούδια γι' αυτή
και συ μούδινες μιάνεν αγκάλη.
Να, ξανάρχομαι κι' άλλα ζητώ!
Ε, τι λες ; Θα μου δώσεις και πάλι ;

Καλώς ήρθες της φύσης χαρά,
κοριτσάκι γλυκό και δροσάτο!
Καλώς ήρθες στον κάμπον εδώ,
με καλάθι λουλούδια γεμάτο!

Καρυωτάκης - Άνοιξη

Έτσι τους βλέπω εγώ τους κήπους.
Στον κήπο απόψε μου μιλεί μια νέα μελαγχολία.
Βυθίζει κάποια μυγδαλιά τον ανθοχαμόγελό της
στου βάλτου το θολό νερό. Και η θύμηση τής νιότης
παλεύει τόσο θλιβερά την άρρωστη ακακία...
Εξύπνησε μια κρύα πνοή μες στη σπασμένη σέρα,
όπου τα ρόδα είναι νεκρά και κάσα η κάθε γάστρα.
Το κυπαρίσσι, ατελείωτο σα βάσανο, προς τ' άστρα
σηκώνει τη μαυρίλα του διψώντας τον αέρα.
Και πάνε, πένθιμη πομπή λες, της δεντροστοιχίας
οι πιπεριές και σέρνονται τα πράσινα μαλλιά τους.
Οι δύο λατάνιες ύψωσαν μες στην απελπισία τους
τα χέρια. Κι είναι ο κήπος μας κήπος μελαγχολίας.

Επιμέλεια: Αθηναΐς


Ζωγραφική

La primavera - Sandro Botticelli

Η γνωστότερη "Άνοιξη" είναι εκείνη του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης, Μποτιτσέλι, όπου παρουσιάζει την Άνοιξη σαν μια υπέροχη γυναίκα ανάμεσα σε μια φύση γεμάτη από ζωή και λουλούδια.Στο κέντρο της σύνθεσης δεσπόζει η μορφή της Αφροδίτης, ενώ πάνω από το κεφάλι της, ο Έρωτας ρίχνει τα βέλη του με τα μάτια δεμένα. Στο αριστερό τμήμα του πίνακα διακρίνονται οι τρεις Χάριτες και ο Ερμής. Στο δεξί άκρο, ο Ζέφυρος κυνηγά τη νύμφη Χλωρίδα, δίπλα από την οποία βρίσκεται η θεά των λουλουδιών Φλώρα.


Allegory of Spring - Jules Joseph Lefebvre

Fruhling - Franz Xaver Winterhalter

Fruhlingsreigen - Maximilian Lenz

Gentle Spring - Frederick Sandys

Spring - John Collier

Spring - Jules Joseph Lefebvre

Springtime - Ludwig Knaus

The rite of spring - Ignac Ujvary

Δευτέρα 12 Μαρτίου 2012

Πάρνηθα


ΓΕΝΙΚΑ


Η Πάρνηθα είναι το υψηλότερο και μεγαλύτερο σε έκταση βουνό του λεκανοπεδίου της Αττικής με συνολική έκταση 300 περίπου τ.μ.Βρίσκεται σε απόσταση 40 χλμ. βόρεια των Αθηνών και αποτελεί τον σημαντικότερο πνεύμονα ζωής της Αττικής γης.Το 1961 ο μεγαλύτερος όγκος του βουνού ανακηρύχηκε Εθνικός Δρυμός, ο οποίος αποτελείται από τον πυρήνα, που καταλαμβάνει τον κεντρικό όγκο του βουνού εκτάσεως περί τα 38.000 στρέμματα, και την περιφερειακή ζώνη εκτάσεως 220.000 στρεμμάτων.Επιπλέον έχει ανακηρυχθεί σε τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους,  ενώ έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. 

Αποτελεί το φυσικό σύνορο Αττικής - Βοιωτίας, και καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση με πλούσιο ανάγλυφο στο οποίο περιλαμβάνονται δεκάδες χαράδρες, φαράγγια, ρεματιές, σπήλαια, βάραθρα, οροπέδια και πάνω από πενήντα πηγές συνεχούς ροής, στοιχείο απαραίτητο για την επιβίωση της άγριας πανίδας του Δρυμού, κυρίως δε των ελαφιών.Επίσης, απλώνονται μακριές κορυφογραμμές οι οποίες σχηματίζουν 16 κορυφές με υψόμετρο  άνω των 1000μ. και 43 με υψόμετρο άνω των 700μ. ενώ η υψηλότερη κορυφή είναι η Καραμπόλα ή Καραβόλα (1.413μ.).Ακολουθούν το Όρνιο (1350μ.), το Αυγό (1201μ.), η Κυρά (1160μ.) κ.α.
Η ονομασία Πάρνηθα προέρχεται από την λέξη Πάρνης, Πελασγικής προελεύσεως και έχει συγγενή ρίζα με τον Πάρνωνα και τον Παρνασσό.Στα αρχαία κείμενα εμφανίζεται για πρώτη φορά σε κείμενο του Ρόδιου κωμικού Αντιφάνη κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα, όπου αναφέρεται ως Πάρνης, αλλά και από τον φιλόσοφο Θεόφραστο.Επίσης ο Παυσανίας γύρω στα 150 μ.Χ. την αναφέρει στα Αττικά του, ενώ εμφανίζεται και στις "Νεφέλες" του Αριστοφάνη.  
Σύμφωνα με πλήθος ιστορικών μαρτυριών και αρχαιολογικών ευρυμάτων, η  Πάρνηθα  κατοικούνταν και ήταν πολυσύχναστη από τους Μυκηναικούς ακόμα χρόνους.Την παρουσία του ανθρώπου επιβεβαιώνουν τα αρχαία κάστρα, οι βωμοί, και ένα πυκνό δίκτυο μονοπατιών.
Κατά την αρχαιότητα υπήρχαν αρκετοί δήμοι και οικισμοί γύρω από την Πάρνηθα, όπως της Αιθαλίας, των Μελαινών, της Φυλής, της Κρωπιάς, των Χαστιέων, των Αχαρνών, των Παιονιδών, της Δεκελείας, των Αφιδνών, της Σφενδάλης κ.α.Πάνω στην Πάρνηθα υπήρχαν και μικροί αγροτικοί οικισμοί, στην Φυλή, στο Μπόρσι, στο Παλιοχώρι Ρουμάνι, στην Κούμπουλα κ.α.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ - ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην Πάρνηθα υπήρχε χάλκινο άγαλμα του Παρνήθιου Δία και βωμός του Σημαλέου Δία. Για το άγαλμα του Δία έχουν γίνει  πάρει πολλές υποθέσεις, όπως και στην περίπτωση των αγαλμάτων της Αθηνάς στην Πεντέλη και του Δία στον Υμηττό, διότι δεν βρέθηκαν καθόλου ίχνη τους. Ο βωμός του Σημαλέου Δία πιστεύευται ότι ήταν στο Άρμα, όπου βρέθηκαν και πολλά θραύσματα κεραμιδίων. Επειδή το Άρμα είναι ορατό από την Ακρόπολη και την Πνύκα, οι ειδικοί ερμηνευτές των θελήσεων του Δία, οι Πυθαϊστές, παρατηρούσαν, επί τρεις ημέρες και νύκτες κάθε μήνα και για ένα τρίμηνο, την κορυφή του για να διακρίνουν χαρακτηριστικά καιρικά σημεία (π.χ. αστραπή) ώστε να αρχίσουν το ξεκίνημα της Πυθαΐδος, δηλαδή το ξεκίνημα της πομπής για τους Δελφούς.
Στην Πάρνηθα υπήρχε επίσης, κατά τον Παυσανία, και άλλος βωμός του Δία που τον λάτρευαν οι Αθηναίοι άλλοτε σαν όμβριο (γιατί ρύθμισε τις βροχές) και άλλοτε σαν απήμιο (γιατί απομάκρυνε τα κακά).Για την ύπαρξη του βωμού αυτού δεν υπήρχαν καθόλου ενδείξεις. Σ' ένα άρθρο όμως Μιλτ.Παρασκευαίδη αναφέρεται ότι, στις ανασκαφές που έκανε ο τότε επιμελητής αρχαιοτήτων Ευστ.Μαστροκώστας στην ψηλότερη κορυφή της Πάρνηθος, βρέθηκε, λίγα μέτρα χαμηλότερα και νότια, στρώμα στάχτης ύψους 2,20 μ., τα οποία προερχόταν από βωμό που ήταν σ' ένα μικρό λατρευτικό σπήλαιο και που περιείχε 3000 σιδερένιες μάχαιρες, διάφορα απιοειδή ληκύθια, "ενεπίγραφους" σφαιρικούς αρυβάλλους, αγγεία διάφορων τύπων και διάφορα οστά θυσιασθέντων ζώων.
Σπήλαιο Πανός
Όπως διαπιστώθηκε, τ' αρχαιότερα αγγεία ήταν της Γεωμετρικής περιόδου (γύρω στο 1000 π.Χ.) και πολλά ήταν της Αρχαικής περιόδου ( γύρω στο 600 π.Χ). Η λατρεία στο μικρό αυτό σπήλαιο της Πάρνηθος συνεχίστηκε και κατά τους χρόνους της Ρωμαιοκρατίας όπως απόδειξε η ανακάλυψη μερικών λύχνων της εποχής αυτής.Δεν είχε εξακριβωθεί εάν το λατρευτικό σπήλαιο ήταν προς τιμή του Σημαλέου Δία, ή του Επάρκιου Δία ή ήταν ο βωμός του ομβριού - απήμιου Δία και που κατά την παράδοση έκτισε ο Δευκαλίων, όταν μετά το μεγάλο κατακλυσμό κατέφυγε στην Αθήνα, στον Κραναό ή Κραναή (πελασγικός οικισμός στα κράσπεδα της Ακρόπολης).Δεν αποκλείεται όμως, τα 3000 μαχαίρια που βρέθηκαν να προέρχονται από τους αγρότες της Αττικής που ήθελαν να εξευμενίσουν τον όμβριο Δία, όπως έτσι συνηθιζόταν, όταν οι βροχές δεν ευνοούσαν τις διάφορες καλλιέργειές τους. Στην Πάρνηθα υπάρχει και άλλο λατρευτικό σπήλαιο, το οποίο βρίσκεται σε υψ. 620 μ., στην άγρια χαράδρα - φαράγγι της Γκούρας και στην ανατολική της πλαγιά κοντά στην τοποθεσία Μεσονύχτι.Το σπήλαιο αυτό, το γνωστό σπήλαιο Πανός ή Άντρο Πανός λεγόταν κατά την αρχαιότητα και Νυμφαίο, γιατί λατρεύονταν μαζί με τον Πάνα και οι Νύμφες. Κατά την συστηματική αρχαιολογική έρευνα που έκανε το 1900 ο καθηγητής Σκιάς βρέθηκαν στο εσωτερικό του, εκτός από θραύσματα προϊστορικών λατρευτικών αγγείων και πάρα πολλά λυχνάρια και πήλινα ειδώλια. Το σπήλαιο έχει, επίσης, την ονομασία Λυχνοσπηλιά, γιατί εκεί βρέθηκαν πολλά λυχνάρια. Έχει δυο θαλάμους με συνολικό μήκος 80 περίπου μέτρων και ύψος 4 - 10 μ. Στο σπήλαιο του Πανός διαδραματίζεται και η κωμωδία " Δύσκολος" του ποιητή της νέας αττικής κωμωδίας Μενάνδρου.
Εκτός από την άσκηση σπηλαιολατρείας που εμφανίστηκε στην αρχαιότητα, μια εντοιχισμένη πλάκα στο μοναστήρι Κλειστών αναφέρεται σε άγνωστη αγωνιστική γιορτή. Ακόμα, κατά Ελευσινιακή πληροφορία, την κυριότερη γιορτή των Φυλασίων αποτελούσε η πανηγυρική θυσία στην Άρτεμη.Σε άλλα μέρη της Πάρνηθος λατρευόταν ο Δίας και, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας υπήρχαν βωμοί του και χάλκινο άγαλμα του. Βωμός του Φρατρίου Δία υπήρχε στην Δεκέλεια.


Η Πάρνηθα είχε τα περισσότερα αρχαία φρούρια και πύργους απ' όλα τα ελληνικά βουνά. Η σπουδαιότητα της Πάρνηθας είναι φανερή από την θέση που κατείχε ως προπύργιο της Αττικής από βόρειες επιθέσεις. Έτσι, μαζί με τα συνεχόμενα βουνά Πατέρας και Κιθαιρώνας, αποτελεί  ένα φυσικό τείχος μήκους 60 χιλ., που αρχίζει από τον Ευβοικό Κόλπο και καταλήγει στον κόλπο των Μεγάρων.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, αλλά και παλαιότερα ήταν οχυρωμένη με φρούρια και πύργους που μετέδιδαν με φωτεινά σήματα στρατιωτικές πληροφορίες. Αξιόλογα φρούρια ήταν της Πανάκτου, της Φυλής, του Κατσιμιδίου και της Δεκέλειας, για τα οποία γίνεται λόγος σε ιστορικές αφηγήσεις και γεγονότα. Επίσης ως οχυρωμένες θέσεις και πύργοι εμφανίζονται το Λειψίδριο, και ο πύργος του Λοιμικού. Έτσι, η Πάρνηθα εμφανίζονται ως το πιο οχυρωμένο βουνό της αρχαίας Ελλάδος.
Μάχες έγιναν κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο ( 5ο π.Χ.) για τον έλεγχο του φρουρίου της Πανάκτου. Τέλος οι Αθηναίοι το ανοικοδόμησαν απ' αρχής και το κατέστησαν ισχυρότατο. Το φρούριο της Δεκέλειας ήταν το στρατηγείο των Λακεδαιμονίων για πολλά χρόνια στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και από το φρούριο της Φυλής εξόρμησε ο Θρασύβουλος και κατέλυσε την τυραννία των τριάκοντα στην Αθήνα (403 π.Χ).
Τα φρούρια και οι πύργοι της Πάρνηθος γενικά, δεν ήταν κατάλληλα να κρατήσουν στις επιθέσεις πολυάριθμου στρατού. Όμως, ήταν κατάλληλα για παρενόχληση των μετόπισθεν, αποκοπή τροφοδοσίας και μετάδοση στρατιωτικών πληροφοριών.Δύο ήταν οι κύριες διαβάσεις προς Βορρά της Πάρνηθας (Δερβένια). Η μία ήταν από Αθήνα - Δεκέλεια - Θέση Κλειδί (κάτω από το φρούριο του Κατσιμιδίου)- Αγ.Μερκούριος Σφενδάλη, ακολουθούσε δηλαδή περίπου το σημερινό δρόμο που βγαίνει στο σιδηροδρομικό σταθμό Σφενδάλης (Μαλακάσας). Αυτό το δρόμο ακολούθησε ο Μαρδόνιος κατά τους Περσικούς πολέμους ( 5ο π.Χ.), αφού συμπλήρωσε την καταστροφή της Αττικής, επιστρέφωντας στην Βοιωτία. Από την δίοδο αυτή της Πάρνηθας μεταφέρονταν τα σιτηρά και τα κοπάδια από την Βοιωτία στην Αττική. Η δεύτερη δίοδος ήταν συντομότερη προς την Βοιωτία και πολυσύχναστη από 'νω Λιόσια - Χασιά - Κάστρο Φυλής - Δερβενοχώρια και από εκεί στην Τανάγρα και στην Θήβα.
Η Πάρνηθα ήταν, όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρύματα, κατοικημένη από τους προιστορικούς χρόνους. Έχουν διασωθεί αρκετές ονομασίες (τόπων, ποταμών κτλ.). Αξίζει να αναφέρουμε το Χάρανδρο (ή ρέμα Μόλας) που χύνεται στην λίμνη του Μαραθώνα, την κορυφή Φελέα (Μπελέτσι) πάνω από τα Κιούρκα, τον ποταμό Κελόδωνα (φαράγγι Γιαννούλας) και το λατρευτικό σπήλαιο του Πάνα (στην ανατολική όχθη του ποταμού) που ονομαζόταν και Νυμφαίο, γιατί μαζί με τον θεό των δασών λάτρευαν και τις Νύμφες, η κορυφή Άρμα στην δυτική όχθη του ποταμού , στην Βόρεια πλευρά ο Αυλώνας και η Σφενδάλη, ανατολικά οι Αφίδνες και νότια, η περιοχή του Δήμου Αχαρνών και Δεκέλειας, κοντά στο ομώνυμο αρχαίο φρούριο, ο Δήμος Χαστιέων, ο συνοικισμός της Φυλής και οι Αρματείς, που οι κάτοικοι τους ήταν κυρίως ανθρακείς.
Στην Δεκέλεια ήταν και ο τάφος του αρχαίου τραγικού ποιητή Σοφοκλή, ο οποίος καταγόταν από εκεί και ζήτησε να τον θάψουν, όπως και έγινε, κοντά στον δρόμο που οδηγούσε από την Αθήνα στην Δεκέλεια. Η θεωρία περί της ταφής του εκεί (406 ή 405 π.Χ.) βασίζεται σε ανώνυμο βιογράφο του, ο οποίος αναφέρει ότι πέθανε επί Καλλίου άρχοντος και ότι «επί τον πατρώον τάφον ετέθη τον επί τη οδώ την κατά την Δεκέλειαν φερούση κείμενον προ του τείχους ια΄ σταδίων». Σημειώνεται ότι μιλάμεγια την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν οι Σπαρτιάτες είχαν στρατοπεδεύσει στις Αχαρνές χρησιμοποιώντας μάλιστα το συγκεκριμένο τείχος ως ορμητήριο κατά των Αθηναίων. Γι΄ αυτό και χρειάστηκε να δώσουν ειδική άδεια για την ταφή. Προσθέτει μάλιστα, ότι επάνω στον τάφο είχε τοποθετηθεί μια χάλκινη σειρήνα και μια χελιδόνα σε ανάμνηση της γλυκιάς του ποίησης.
Τέλος, αρχαίοι οικισμοί εντοπίστηκαν στην πηγή  Ρουμάνι (Βυζαντινός) στην Θέση Μπόρσι, στο Ποληοχώρι και στην Θέση Χάνι Κοκίνη. Ακόμα, υπάρχουν ευρύματα αρχαίων υδραγωγείων στα ρέματα Γκούρας και Θοδώρας και λείψανα αρχαίου τείχους μεταξύ των κορφών Κυράς και Κεραμιδίου.

ΠΑΝΙΔΑ


Η Πάρνηθα φιλοξενεί μια πολύ πλούσια και σημαντική πανίδα η οποία περιλαμβάνει είκοσι εννέα είδη θηλαστικών, όπως ελάφια, λαγοί, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια, τσακάλια, σκιούροι, σκαντζόχοιροι κ.α.Επιπλέον συναντάμε περίπου εκατόν είκοσι είδη πτηνών, ενδημικών της Ελλάδος και αποδημητικών, εκ των οποίων τα 90 είναι προστατευόμενα.Πολλά από αυτά είναι αρπακτικά και φωλιάζουν στην Πάρνηθα, όπως γύπες, μπούφοι, κουκουβάγιες, σαίνια, γεράκια, φιδαετοί, χρυσαετοί, μπεκάτσες, πετροπέρδικες, κοτσύφια, γερακότσιχλες, κοράκια, τσαλαπετεινοί, σπίνοι, καρδερίνες, αηδόνια κ.α.Μεγάλοι είναι οι πληθυσμοί της πέρδικας, ενώ σπάνιες είναι οι εμφανίσεις του όρνιου.
Επιπλέον, αναφέρονται 22 είδη ερπετών, 3 είδη χελώνας, 10 είδη σαύρας και 9 είδη φιδιών τα οποία εμφανίζονται στους θαμνότοπους αλλά και στα βράχια ιδίως τους θερινούς μήνες.
Όπως προκύπτει από έρευνες, στο βουνό ζούσαν έως το πρόσφατο παρελθόν τα περισσότερα από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας. Η καφέ αρκούδα και ο λύγκας υπήρχαν έως και τον περασμένιι αιώνα, ενώ οι γκρίζοι λύκοι και τα τσακάλια κυνηγούσαν τα θηράματα τους έως και την δεκαετία 1940-50. Επίσης, ο αγριόγατος, το αγριογούρουνο και το ζαρκάδι έχουν φιλοξενηθεί σε αυτά τα μέρη.
Η Πάρνηθα είναι το μοναδικό βουνό της Ελλάδος στο οποίο υπάρχουν ελάφια του είδους CERVUS ELAPHUS (κόκκινο ελάφι) το οποίο  στο παρελθόν ήταν εξαπλωμένο σ' όλη την χώρα.Πλέον, υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός του είδους ανέρχεται περίπου στα 400 ελάφια. Τέλος, στο βουνό υπάρχει ένας μικρός αλλά αξιόλογος πληθυσμός κρητικού αίγαγρου.


ΧΛΩΡΙΔΑ

Η Πάρνηθα σε αντίθεση με τα άλλα βουνά της Αττικής, είναι σχεδόν στο σύνολο της δασωμένη.Καλύπτεται από συμπαγή δάση σκληρόφυλλων, αείφυλλων, πλατύφυλλων και δάση Χαλεπίου Πεύκης, ενώ στις υψηλότερες κορυφές, άνω των 800 μ., συναντάμε μοναδικό δάσος Κεφαλληνιακής Ελάτης το οποίο  σχηματίζει πυκνές συστάδες και περιλαμβάνει στον πυρήνα του Δρυμού.Μαζί με την ελάτη συναντάμε και το πουρνάρι, το φυλίκι, την αριά, κουμαριά και, ακόμα, κέδρο, ρούδι,  κράταιγο, αιγόκλημα, δρυς και στα καλύτερα και υγρότερα εδάφη, οστριά, πλατάνι, λεύκη τρέμουσα, φράξο, κορομηλιά κ.α. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, έχουν φυτευτεί στην περιοχή της ελάτης αρκετά δέντρα μαύρης πεύκης, ακακίας, θαλάσσιας πεύκης, κέδρου και φλαμουριάς.
Η βιολογική κατάσταση του ελατοδάσους, όπως εμφανίζεται σήμερα, δεν είναι ικανοποιητική.Τα περισσότερα δέντρα είναι γηρασμένα και άρρωστα.Μετά την ίδρυση του Δρυμού, το ελατοδάσος προστατεύεται αποτελεσματικά και αρχίζει να ορθοποδεί.
Η χλωρίδα της είναι από τις πλουσιότερες  που υπάρχουν στην χώρα μας.Ο φυτικός πλούτος της οφείλεται στην μεγάλη ποικιλία των βιοτόπων της όπως πηγές, ρυάκια, μεσογειακοί θαμνώνες, ορεινά λιβάδια κ.ο.κ. Είναι γνωστά 818 είδη φυτών, δηλαδή, το 1/6 περίπου του συνολικού αριθμού των φυτικών ειδών της Ελλάδος, εκ των οποίων τα 93 είναι ενδημικά και σπάνια, όπως ο κόκκινος κρίνος, 4 είδη τουλίπας, η λευκή παιόνια και η καμπανούλα της Πάρνηθος.


ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Τα πετρώματα της Πάρνηθος είναι ιζηματογενή τα οποία σχηματίστηκαν στον παλαιοζωικό, μεσοζωικό και καινοζωικό αιώνα. Τα κυριότερα από αυτά είναι σχιστόλιθοι και ασβεστόλιθοι.Οι σχιστόλιθοι παρατηρούνται στις χαράδρες και στις κοιλάδες του βουνού ενώ οι ασβεστόλιθοι στις κορυφές του.Εξαιτίας της ασβεστολιθικής δομής του βουνού ο οποίος είναι υδατοπερατός είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία πολλών σπηλαίων με σπουδαίοτερο εκείνο του Πανός ή Νυμφαίο, στην ανατολική πλαγιά του ρέματος της Μονής Κλειστών, κοντά στην θέση Μεσονύχτι, καθώς και πολλά βάραθρα.Σπουδαιότερα είναι : Το βάραθρο της κορυφής Κεραμίδι, κοντά στην ομώνυμη κορυφή, με βάθος 27μ. Το βάραθρο του Ταμιλθίου κοντά στο ύψωμα του Ταμίλθι, βάθους 35μ. και μήκους 75μ.Το βάραθρο της Γκούρας, απέναντι στο σπήλαιο του Πανός, βάθους 20μ.Το σπηλαιοβάραθρο Δεκέλειας, μεταξύ Κατσιμιδίου και Μόλας, βάθους 23μ.Το σπήλαιο του Νταβέλη, στην νότια πλευρά της κορυφής Τατοίου και τέλος το σπήλαιο της Αγίας Τριάδος.Πολλά από αυτά δεν έχουν εξερευνηθεί πλήρως.
Η διαδοχή των επιφανειακών υδατοπερατών πετρωμάτων του ασβεστόλιθου από τα σχεδόν αδιαπέραστα στρώματα του σχιστόλιθου, έχει ως συνέπεια την εμφάνιση πάνω από 50 πηγών συνεχούς ροής. Η πιο γνωστή είναι αυτή της Κιθάρας στην Ανατ.Πάρνηθα και της Γκούρας στην Δυτ.Πάρνηθα, οι οποίες τροφοδοτούσαν στην αρχαιότητα τον ανατολικό και δυτικό κλάδο αντίστοιχα του Αδριάνειου υδραγωγείου, από τους οποίους υδρεύονταν οι πόλεις των Αθηνών και της Ελευσίνος. Ο ανατολικός κλάδος δε, λειτουργούσε έως πρόσφατα τροφοδοτώντας την δεξαμενή του Κολωνακίου.Άλλες σημαντικές πηγές είναι της Αγ.Τριάδος, της Μόλας, της Πλατάνας, της Σκίπιζας, του Κανταλιδιού, της Κορομηλιάς κ.α.
Στα βαθιά ρέματα της Γκούρας, του Μαυρορέματος και άλλων πολλών μικρότερων ρέουν πλούσια διαυγή νερά από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, σχηματίζοντας συχνά μικρούς καταρράκτες και λίμνες.
Στα βαθιά ρέματα της Γκούρας, του Μαυρορέματος και άλλων πολλών μικρότερων ρέουν πλούσια διαυγή νερά από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, σχηματίζοντας συχνά μικρούς καταρράκτες και λίμνες.

Λίμνη Μπελέτσι

ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα της Πάρνηθος θεωρείται εξαιρετικά υγιεινό γιαυτό και κατά το παρελθόν λειτουργούσε Σανατόριο.Η θερμοκρασία στον Εθνικό Δρυμό διαφέρει αισθητά από αυτή του λεκανοπεδίου εξαιτίας της υψομετρικής διαφοράς αλλά και των ανέμων που επικρατούν στην περιοχή.Τους θερινούς μήνες είναι δροσερότερο κατά 6-8 βαθμούς ενώ τους χειμερινούς μήνες ο παγετός και η ομίχλη αποτελούν συχνότατα φαινόμενα.Σε υψόμετρο 1000μ. έχει παρατηρηθεί μέσο ετήσιο ύψος βροχής 822 κ.ε., ενώ το ετήσιο ύψος χιονιού υπολογίζεται στα 120 εκ.Ο αριθμός ημερών βροχής ανέρχεται μεταξύ 70 - 110 και χιονιού 22- 33.Τέλος, η  μέση ετήσια θερμοκρασία αγγίζει τους 11 C με μέση μέγιστη τους 16C και μέση ελάχιστη τους 6C και την υγρασία να φθάνει το ποσοστό του 77%.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Εξαιρετικά αναρριχητικά πεδία αποτελούν τα ασβεστολιθικά βράχια της Πάρνηθος. Το Άρμα, το Φλαμπούρι, η Πέτρα Βαρυμπόμπης, η Αλογόπετρα, το Μεγάλο Αρμένι είναι μερικά από αυτά. Στην Πέτρα Βαρυμπόμπης μπορούν να εκπαιδευτούν ή να προπονηθούν οι μαθητευόμενοι αναρριχητές, ενώ το Άρμα και το Φλαμπούρι είναι ιδανικά για προετοιμασία δύσκολων αναβάσεων.

Η Πάρνηθα διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο καλοδιατηρημένων μονοπατιών, ιδανικά για ορειβασία και πεζοπορικές διαδρομές,  πολλά από τα οποία περνούν μέσα από περιοχές απαράμιλλης ομορφιάς.Τα σημαντικότερα μονοπάτια είναι σηματοδοτημένα.
Συνοπτικά οι διαδρομές που προτείνονται απεικονίζονται στον χάρτη.

Επίσης, μέσω του ποδηλατοδρομικού δικτύου που έχει δημιουργηθεί εντός του πυρήνα αλλά και περιμετρικά του Δρυμού μπορεί κάποιος να κάνει ορεινή ποδηλασία θαυμάζοντας το τοπίο και παίρνοντας βαθιές ανάσες οξυγόνου.
Πατήστε εδώ για να δείτε το χάρτη με τους ποδηλατόδρομους της Πάρνηθας.

Επιπλέον, υπάρχουν δυο ορειβατικά καταφύγια, το ένα στην θέση Μπάφι, το οποίο ανήκει στον ΕΟΣ Αθηνών και το άλλο στην θέση Φλαμπούρι, το οποίο ανήκει στονν ΕΟΣ Αχαρνών, όπου υπάρχει η δυνατότητα ξεκούρασης και ύπνου.
Πληροφορίες : ΕΟΣ Αθηνών τηλ.: 210-3238706
ΕΟΣ Αχαρνών τηλ.: 210-2464666


Επιμέλεια: Αθηναΐς









Τρίτη 6 Μαρτίου 2012

Δελτίο Οικολογικών & Περιβαλλοντικών Εκδηλώσεων - MAΡΤΙΟΣ 2012

  • Δενδροφυτεύσεις στον Δήμο Θέρμης


Τρείς νέες εθελοντικές εξορμήσεις δεντροφυτεύσεων διοργανώνει η Αντιδημαρχία Περιβάλλοντος και Πρασίνου του δήμου Θέρμης στο πλαίσιο της προσπάθειας της για την ενίσχυση του πρασίνου στην περιοχή. Οι νέες αυτές δενδροφυτεύσεις θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 3 Μαρτίου στην Σουρωτή, σε συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα Σουρωτής και τους Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας του δήμου Θέρμης. Ακολουθούν την Κυριακή 4 Μαρτίου και την επομένη Κυριακή 11 Μαρτίου δύο νέες εθελοντικές εξορμήσεις δεντροφυτεύσεων στην περιοχή αναδάσωσης του Τριαδίου σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αναδασώσεων, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης.

Κυριακή 4 Μαρτίου 2012

Ορφικός Ύμνος Άστρων

Ὀρφικός Ὕμνος Ἄστρων
(θυμίαμα ἀρώματα)



Ἄστρων οὐρανίων ἱερὸν σέλας ἐκπροκαλοῦμαι
εὐιέροις φωνῇσι κικλήσκων δαίμονας ἁγνούς.
Ἀστέρες οὐράνιοι, Νυκτὸς φίλα τέκνα μελαίνης,
ἐγκυκλίοις δίνῃσι περιθρόνιοι κυκλέοντες.
ἀνταυγεῖς, πυρόεντες, ἀεὶ γενετῆρες ἁπάντων,
μοιρίδιοι, πάσης μοίρης σημάντορες ὄντες,
θνητῶν ἀνθρώπων θείην διέποντες ἀταρπόν,
ἑπταφαεῖς ζώνας ἐφορώμενοι, ἠερόπλαγκτοι,
οὐράνιοι χθόνιοί τε, πυρίδρομοι, αἰὲν ἀτειρεῖς,
αὐγάζοντες ἀεὶ νυκτὸς ζοφοειδέα πέπλον,
μαρμαρυγαῖς στίλβοντες, ἐύφρονες ἐννύχιοί τε
ἔλθετ' ἐπ' εὐιέρου τελετῆς πολυΐστορας ἄθλους
ἐσθλὸν ἐπ' εὐδόξοις ἔργοις δρόμον ἐκτελέοντες.


-------------------------

Των Αστέρων των επουρανίων το ιερόν Φως επικαλούμαι, καί με φωνές αγιώτατες απευθύνω πρόσκλησιν προς αυτούς τους αγνούς θεούς. Ό Άστρα επουράνια, της μαύρης Νυκτός αγαπητά τέκνα, 'σεις πού περιφέρεσθε κυκλικώς με κυκλοτερείς κινήσεις γύρω από τον θρόνον, σπινθηροβόλα, πύρινα, πού είσθε αιωνίως οι γεννήτορες των πάντων 'σεις είσθε το πεπρωμένον, πού επισημαίνετε κάθε μοιραίον (είσθε οι άγγελοι κάθε μοίρας)· 'σεις των θνητών ανθρώπων καθορίζετε την θεϊκήν πορείαν 'σεις που φαίνεσθε σε επταφωτισμένες ζώνες καί περιπλανάσθε εις τον αέρα· επουράνιοι καί επίγειοι, πού έχετε πύρινη διαδρομή, πάντοτε ακατάβλητοι· καί καταυγάζετε (φωτίζετε) πάντοτε τον σκοτεινόν πέπλον της νυκτός, καί πάντοτε λάμπετε με ακτινοβολίας καί είσθε γεμάτοι από χαράν καί ως νυκτερινοί (νυκτοδίαιτοι)· ελάτε εις τους πολυπάθεις άθλους (μόχθους) της ιεράς τελετής φέροντες εις πέρας ως αγαθοί την διαδρομήν προς ένδοξα έργα.