Ο Αριστοτέλης ονόμασε τις νυχτερίδες “Χειρόπτερα”, επειδή πετάνε με τα χέρια τους, δηλαδή με τα μπροστινά τους άκρα • τα χειρόπτερα είναι τα μόνα θηλαστικά που είναι ικανά για πτήση.Όπως τα περισσότερα μικρά ζώα που έλκονται από τις ανθρώπινες κατοικίες, οι νυχτερίδες συχνά ταυτίζονται στην λαϊκή παράδοση με τις ψυχές των νεκρών.
Ως αποτέλεσμα, σε πολιτισμούς που τιμούν τα πνεύματα των προγόνων, οι νυχτερίδες συχνά θεωρούνται ιερές ή αγαπητές.Όταν τα πνεύματα αναμένεται να περάσουν στην απέναντι πλευρά και να μην επιστρέψουν, οι νυχτερίδες παρουσιάζονται ως δαίμονες ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως ψυχές ανήμπορες να βρούνε γαλήνη.
Σύμφωνα με έναν μύθο - πιθανότατα του Αισώπου - κάποτε τα πουλιά και τα ζώα ετοιμάζονταν για πόλεμο. Τα πουλιά είπαν στη νυχτερίδα « Έλα μαζί μας», αλλά αυτή απήντησε « Είμαι ζώο (θηλαστικό)». Τα ζώα τότε είπαν στην νυχτερίδα « Έλα μαζί μας», αλλά αυτή απήντησε « Είμαι πτηνό». Τη τελευταία στιγμή κηρύχθηκε ειρήνη, αλλά από τότε όλα τα πλάσματα απέφευγαν τη nνυχτερίδα. Η παλαιότερη έκδοση αυτής της ιστορίας, από τον Ρωμαίο Φαίδρο, δεν περιείχε κανένα ηθικό δίδαγμα και ίσως ήθελε να υποδηλώσει πως οι νυχτερίδες προτιμούν τον ανθρώπινο πολιτισμό από την φύση.
Σύμφωνα με τον Οβίδιο, όταν ο Βάκχος έφτασε στην Βοιωτία, οι γυναίκες της περιοχής έτρεξαν στα βουνά, χόρευαν, έπιναν κι έκαναν σαν τρελές. Οι κόρες του Βασιλιά Μινύα αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τις υπόλοιπες γυναίκες και έμειναν σπίτι να υφάνουν. Ως τιμωρία ο Διόνυσος τις τρέλανε, ενώ αργότερα ο Δίας τις λυπήθηκε κι έστειλε τον Ερμή και τις μεταμόρφωσε σε Νυχτερίδα την Λευκίππη, σε Κουκουβάγια την Αρσίππη και σε Αιγοθήλη (δηλ.που βυζαίνει τα γίδια) την Αλακοθόη.
Κατά τον μεσαίωνα μια απλή σχέση με τις νυχτερίδες, εσκεμμένη ή όχι, μπορούσε να οδηγήσει σε τρομερές συνέπειες. Μια άτυχη γυναίκα στη Γαλλία, κάηκε στην πυρά, όταν γείτονές της κατήγγειλαν ότι πλήθη νυχτερίδων είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το σπίτι και τον κήπο της. Ο Άγγλος ποιητής John Heywood του 16ου αιώνα έγραψε ότι «αυτά τα πλάσματα που πετάνε σαν πουλιά, δαγκώνουν σαν θηρία, κρύβονται την μέρα και βλέπουν στο σκοτάδι, δεν μπορεί σίγουρα να είναι ούτε ζώα, ούτε πτηνά."
Στην Αφρική, οι ομιλούντες την γλώσσα Σουαχίλι κάτοικοι πίστευαν ότι μετά τον θάνατο, το πνεύμα του νεκρού αιωρείται κοντά στο σώμα του σαν νυχτερίδα. Οι άνθρωποι στην Ουγκάντα και την Ζιμπάμπουε πίστευαν ότι οι νυχτερίδες που πετούν το απόγευμα είναι πνεύματα τεθνεώτων οι οποίοι έρχονται να επισκεφτούν τους ζωντανούς. Η νυχτερίδα flying fox, μια μεγάλη νυχτερίδα που βρέθηκε στην Γκάνα, ωστόσο, πιστεύεται ότι είναι ένας δαίμονας που επικοινωνεί με μάγισσες και μάγους.
Η θετικότερη άποψη για τις νυχτερίδες μπορεί να βρεθεί στην Κίνα, ό
που η λέξη για την "νυχτερίδα" σημαίνει επίσης και χαρά. Στην αρχαία εποχή οι Κινέζοι είχαν παρατηρήσει την ικανότητά τους να εμποδίζουν την εξάπλωση της ελονοσίας καθώς τρώνε τα έντομα. Οι νυχτερίδες φαίνεται να διδάσκουν στην πράξη Κομφουκιανικές αρετές όπως η ευσέβεια, δεδομένου ότι ζουν μαζί σε ένα μόνο σπήλαιο για πολλούς αιώνες. Ο Shou-Hsing, ο θεός της μακροζωίας, απεικονίζεται με δύο νυχτερίδες καθώς θεωρούνται κι αυτές σύμβολα της μακροζωίας.
Οι νυχτερίδες δεν θεωρούνταν τρομακτικές στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα, όσο η λαϊκή παράδοση τις ταύτιζε περισσότερο με την μαγεία. Άρχισαν να θεωρούνται ως οικεία ζώα των μαγισσών και ως μια πολύ συχνή μεταμφίεση για τον διάβολο. Οι Δράκοι και οι δαίμονες συχνά απεικονίζονται με τα φτερά της νυχτερίδας. Η σύνδεση των νυχτερίδων με βρυκόλακες - δηλαδή με ζωντανούς νεκρούς- ανάγεται μόλις στο δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα, όταν ο ζωολόγος Georges-Louis Leclerc de Buffon εξέτασε πρόσφατα ανακαλυφθέντα είδη νυχτερίδας από την Νότιο Αμερική. Επειδή το είδος αυτό ρουφούσε μικρές ποσότητες αίματος από τα ζώα - και σπάνια και από ανθρώπους - τις ονόμασαν «βαμπίρ». Την ίδια περίπου περίοδο, ο γοτθικός τρόμος γινόταν διάσημος σε όλη την Ευρώπη, και δημοφιλείς συγγραφείς ανακάλυψαν ότι ήταν πετυχημένο συγγραφικά κόλπο να ταυτίσουν τις νυχτερίδες με βρυκόλακες.
Ο εικοστός αιώνας ήταν αυτός που δημιούργησε την δημοφιλή σχέση μεταξύ των δύο με την συμβολή της νέας τεχνολογίας των κινηματογραφιών ταινιών. Σε ένα κύμα ταινιών με βρυκόλακες που ξεκινούν το 1920, ηθοποιοί όπως ο Bela Lugosi έδωσαν στον χαρακτήρα του Δράκουλα και άλλων βρικολάκων την εμφάνιση των νυχτερίδων. Θα φορούσαν, για παράδειγμα, μια μακριά μαύρη κάπα που έμοιαζε με τα φτερά της νυχτερίδας, μεγάλα αυτιά και νύχια. Ενώ ορισμένοι βρυκόλακες ήταν αμιγώς κακοί, άλλοι ήταν μεγαλειωδώς τραγικοί, και αρκετοί δεν ήταν διαφορετικοί από τους συνήθεις ανθρώπους.
Σήμερα, το ενδιαφέρον για το μυστήριο των νυχτερίδων δεν έχει μειωθεί • συνεχίζει να γοητεύει την φαντασία και την επιστήμη.
Τα χειρόπτερα φωλιάζουν σε σκοτεινά μέρη, όπως σπηλιές, κοιλώματα, σχισμές βράχων, και κορμούς δένδρων. Είναι νυχτόβια ζώα, δηλαδή δρουν κατά την διάρκεια της νύχτας. Διαθέτουν υπερηχητικό ραντάρ, γεγονός που τις διευκολύνει να επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς εκπέμπουν ηχητικά μηνύματα που τις βοηθούν να προσανατολιστούν. Τρώνε κυρίως έντομα, ενώ άλλες τρέφονται με φρούτα και νέκταρ. Βαμπίρ υπό την έννοια των νυχτερίδων με ανθρώπινες διαστάσεις που καταναλώνουν αίμα δεν υπάρχουν, παρά μόνο αιματοφάγοι νυχτερίδες, που εμφανίζομαι στην Ν.Αμερική και τρέφονται με αίμα αγελάδων ή άλλων ζώων. Οι περισσότερες πάντως νυχτερίδες είναι μικρές και αβλαβείς.
Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα ζώα, σημαντικά στην οικολογική ισορροπία, διότι καταναλώνουν τροφή ίση με το μισό του βάρους τους. Πίνουν πολύ νερό περνώντας ξυστά πάνω από την επιφάνεια των ποταμών. Το πρωί όταν επιστρέφουν από το ολονύκτιο κυνήγι φαίνεται ότι κοιμούνται, όμως στην πραγματικότητα πέφτουν σε ένα είδος νάρκης (λήθαργος της ημέρας). Μένουν ακίνητες και ανεξαρτήτως της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, η θερμοκρασία του σώματός τους παραμένει χαμηλή, ενώ η αναπνοή τους επιβραδύνεται. Όταν ξυπνούν η θερμοκρασία τους ανεβαίνει απότομα μέσα σε ένα δεκάλεπτο. Οι προφυλαγμένες φωλιές, η νυχτερινή δραστηριότητα και ο αποικιακός τρόπος ζωής αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην διατήρηση των πληθυσμών. Tα τελευταία χρόνια, όμως, έχει παρατηρηθεί μείωση στους πληθυσμούς των νυχτερίδων κι αυτό οφείλεται στην αλόγιστη χρήση των χημικών δηλητηρίων, στην αλλαγή του τρόπου κατασκευής των σπιτιών και στην υλοτομία των ηλικιωμένων δένδρων.
Υπάρχουν σχεδόν 2000 είδη νυχτερίδας σε όλο τον κόσμο. Στην Eλλάδα συναντάμε 35 από τα 43 είδη που υπάρχουν στην Ευρώπη. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τα κυριότερα είδη που εμφανίζονται στην Ελλάδα : Ο νυχτονόμος, o μεσορυνόλοφος, η παρδαλονυχτερίδα, ο μεγάλος νυκτοβάτης -το μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας στην Ευρώπη-, ο νυκτοβάτης, η νανονυχτερίδα, η πτερυγονυχτερίδα και ο μπαρμπαστέλλος.
Ως αποτέλεσμα, σε πολιτισμούς που τιμούν τα πνεύματα των προγόνων, οι νυχτερίδες συχνά θεωρούνται ιερές ή αγαπητές.Όταν τα πνεύματα αναμένεται να περάσουν στην απέναντι πλευρά και να μην επιστρέψουν, οι νυχτερίδες παρουσιάζονται ως δαίμονες ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως ψυχές ανήμπορες να βρούνε γαλήνη.
Σύμφωνα με έναν μύθο - πιθανότατα του Αισώπου - κάποτε τα πουλιά και τα ζώα ετοιμάζονταν για πόλεμο. Τα πουλιά είπαν στη νυχτερίδα « Έλα μαζί μας», αλλά αυτή απήντησε « Είμαι ζώο (θηλαστικό)». Τα ζώα τότε είπαν στην νυχτερίδα « Έλα μαζί μας», αλλά αυτή απήντησε « Είμαι πτηνό». Τη τελευταία στιγμή κηρύχθηκε ειρήνη, αλλά από τότε όλα τα πλάσματα απέφευγαν τη nνυχτερίδα. Η παλαιότερη έκδοση αυτής της ιστορίας, από τον Ρωμαίο Φαίδρο, δεν περιείχε κανένα ηθικό δίδαγμα και ίσως ήθελε να υποδηλώσει πως οι νυχτερίδες προτιμούν τον ανθρώπινο πολιτισμό από την φύση.
Σύμφωνα με τον Οβίδιο, όταν ο Βάκχος έφτασε στην Βοιωτία, οι γυναίκες της περιοχής έτρεξαν στα βουνά, χόρευαν, έπιναν κι έκαναν σαν τρελές. Οι κόρες του Βασιλιά Μινύα αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τις υπόλοιπες γυναίκες και έμειναν σπίτι να υφάνουν. Ως τιμωρία ο Διόνυσος τις τρέλανε, ενώ αργότερα ο Δίας τις λυπήθηκε κι έστειλε τον Ερμή και τις μεταμόρφωσε σε Νυχτερίδα την Λευκίππη, σε Κουκουβάγια την Αρσίππη και σε Αιγοθήλη (δηλ.που βυζαίνει τα γίδια) την Αλακοθόη.
Κατά τον μεσαίωνα μια απλή σχέση με τις νυχτερίδες, εσκεμμένη ή όχι, μπορούσε να οδηγήσει σε τρομερές συνέπειες. Μια άτυχη γυναίκα στη Γαλλία, κάηκε στην πυρά, όταν γείτονές της κατήγγειλαν ότι πλήθη νυχτερίδων είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το σπίτι και τον κήπο της. Ο Άγγλος ποιητής John Heywood του 16ου αιώνα έγραψε ότι «αυτά τα πλάσματα που πετάνε σαν πουλιά, δαγκώνουν σαν θηρία, κρύβονται την μέρα και βλέπουν στο σκοτάδι, δεν μπορεί σίγουρα να είναι ούτε ζώα, ούτε πτηνά."
Στην Αφρική, οι ομιλούντες την γλώσσα Σουαχίλι κάτοικοι πίστευαν ότι μετά τον θάνατο, το πνεύμα του νεκρού αιωρείται κοντά στο σώμα του σαν νυχτερίδα. Οι άνθρωποι στην Ουγκάντα και την Ζιμπάμπουε πίστευαν ότι οι νυχτερίδες που πετούν το απόγευμα είναι πνεύματα τεθνεώτων οι οποίοι έρχονται να επισκεφτούν τους ζωντανούς. Η νυχτερίδα flying fox, μια μεγάλη νυχτερίδα που βρέθηκε στην Γκάνα, ωστόσο, πιστεύεται ότι είναι ένας δαίμονας που επικοινωνεί με μάγισσες και μάγους.
Η θετικότερη άποψη για τις νυχτερίδες μπορεί να βρεθεί στην Κίνα, ό
που η λέξη για την "νυχτερίδα" σημαίνει επίσης και χαρά. Στην αρχαία εποχή οι Κινέζοι είχαν παρατηρήσει την ικανότητά τους να εμποδίζουν την εξάπλωση της ελονοσίας καθώς τρώνε τα έντομα. Οι νυχτερίδες φαίνεται να διδάσκουν στην πράξη Κομφουκιανικές αρετές όπως η ευσέβεια, δεδομένου ότι ζουν μαζί σε ένα μόνο σπήλαιο για πολλούς αιώνες. Ο Shou-Hsing, ο θεός της μακροζωίας, απεικονίζεται με δύο νυχτερίδες καθώς θεωρούνται κι αυτές σύμβολα της μακροζωίας.Οι νυχτερίδες δεν θεωρούνταν τρομακτικές στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα, όσο η λαϊκή παράδοση τις ταύτιζε περισσότερο με την μαγεία. Άρχισαν να θεωρούνται ως οικεία ζώα των μαγισσών και ως μια πολύ συχνή μεταμφίεση για τον διάβολο. Οι Δράκοι και οι δαίμονες συχνά απεικονίζονται με τα φτερά της νυχτερίδας. Η σύνδεση των νυχτερίδων με βρυκόλακες - δηλαδή με ζωντανούς νεκρούς- ανάγεται μόλις στο δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα, όταν ο ζωολόγος Georges-Louis Leclerc de Buffon εξέτασε πρόσφατα ανακαλυφθέντα είδη νυχτερίδας από την Νότιο Αμερική. Επειδή το είδος αυτό ρουφούσε μικρές ποσότητες αίματος από τα ζώα - και σπάνια και από ανθρώπους - τις ονόμασαν «βαμπίρ». Την ίδια περίπου περίοδο, ο γοτθικός τρόμος γινόταν διάσημος σε όλη την Ευρώπη, και δημοφιλείς συγγραφείς ανακάλυψαν ότι ήταν πετυχημένο συγγραφικά κόλπο να ταυτίσουν τις νυχτερίδες με βρυκόλακες.
Ο εικοστός αιώνας ήταν αυτός που δημιούργησε την δημοφιλή σχέση μεταξύ των δύο με την συμβολή της νέας τεχνολογίας των κινηματογραφιών ταινιών. Σε ένα κύμα ταινιών με βρυκόλακες που ξεκινούν το 1920, ηθοποιοί όπως ο Bela Lugosi έδωσαν στον χαρακτήρα του Δράκουλα και άλλων βρικολάκων την εμφάνιση των νυχτερίδων. Θα φορούσαν, για παράδειγμα, μια μακριά μαύρη κάπα που έμοιαζε με τα φτερά της νυχτερίδας, μεγάλα αυτιά και νύχια. Ενώ ορισμένοι βρυκόλακες ήταν αμιγώς κακοί, άλλοι ήταν μεγαλειωδώς τραγικοί, και αρκετοί δεν ήταν διαφορετικοί από τους συνήθεις ανθρώπους.
Σήμερα, το ενδιαφέρον για το μυστήριο των νυχτερίδων δεν έχει μειωθεί • συνεχίζει να γοητεύει την φαντασία και την επιστήμη.
Τα χειρόπτερα φωλιάζουν σε σκοτεινά μέρη, όπως σπηλιές, κοιλώματα, σχισμές βράχων, και κορμούς δένδρων. Είναι νυχτόβια ζώα, δηλαδή δρουν κατά την διάρκεια της νύχτας. Διαθέτουν υπερηχητικό ραντάρ, γεγονός που τις διευκολύνει να επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς εκπέμπουν ηχητικά μηνύματα που τις βοηθούν να προσανατολιστούν. Τρώνε κυρίως έντομα, ενώ άλλες τρέφονται με φρούτα και νέκταρ. Βαμπίρ υπό την έννοια των νυχτερίδων με ανθρώπινες διαστάσεις που καταναλώνουν αίμα δεν υπάρχουν, παρά μόνο αιματοφάγοι νυχτερίδες, που εμφανίζομαι στην Ν.Αμερική και τρέφονται με αίμα αγελάδων ή άλλων ζώων. Οι περισσότερες πάντως νυχτερίδες είναι μικρές και αβλαβείς.
Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα ζώα, σημαντικά στην οικολογική ισορροπία, διότι καταναλώνουν τροφή ίση με το μισό του βάρους τους. Πίνουν πολύ νερό περνώντας ξυστά πάνω από την επιφάνεια των ποταμών. Το πρωί όταν επιστρέφουν από το ολονύκτιο κυνήγι φαίνεται ότι κοιμούνται, όμως στην πραγματικότητα πέφτουν σε ένα είδος νάρκης (λήθαργος της ημέρας). Μένουν ακίνητες και ανεξαρτήτως της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, η θερμοκρασία του σώματός τους παραμένει χαμηλή, ενώ η αναπνοή τους επιβραδύνεται. Όταν ξυπνούν η θερμοκρασία τους ανεβαίνει απότομα μέσα σε ένα δεκάλεπτο. Οι προφυλαγμένες φωλιές, η νυχτερινή δραστηριότητα και ο αποικιακός τρόπος ζωής αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην διατήρηση των πληθυσμών. Tα τελευταία χρόνια, όμως, έχει παρατηρηθεί μείωση στους πληθυσμούς των νυχτερίδων κι αυτό οφείλεται στην αλόγιστη χρήση των χημικών δηλητηρίων, στην αλλαγή του τρόπου κατασκευής των σπιτιών και στην υλοτομία των ηλικιωμένων δένδρων.
Υπάρχουν σχεδόν 2000 είδη νυχτερίδας σε όλο τον κόσμο. Στην Eλλάδα συναντάμε 35 από τα 43 είδη που υπάρχουν στην Ευρώπη. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τα κυριότερα είδη που εμφανίζονται στην Ελλάδα : Ο νυχτονόμος, o μεσορυνόλοφος, η παρδαλονυχτερίδα, ο μεγάλος νυκτοβάτης -το μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας στην Ευρώπη-, ο νυκτοβάτης, η νανονυχτερίδα, η πτερυγονυχτερίδα και ο μπαρμπαστέλλος.
Επιμέλεια : Berzerk
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου