Πέμπτη 26 Απριλίου 2012

Απρίλιος


Δεύτερος μήνας της Ανοίξεως είναι ο Απρίλιος. Η λέξη Απρίλιος (Aprillis), ετυμολογείται από το λατινικό ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας στην διάρκεια του οποίου ο καιρός σταδιακά «ανοίγει», ανθίζουν τα λουλούδια με συνέπεια να ταυτίζεται με την Άνοιξη, όπως σημειώνεται στον Μέγα Συναξαριστή. Ο Απρίλιος είναι ο τέταρτος μήνας κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο, ενώ κατείχε την δεύτερη θέση στο ρωμαϊκό δεκάμηνο ημερολόγιο. Ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες, ωστόσο από τότε και έπειτα μετράει 30 ημέρες. Το 65 μ. Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του Σενέκας , ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό.
Στο αρχαίο Αθηναϊκό ημερολόγιο αντιστοιχεί στον μήνα Μουνιχιώνα, διάρκειας 29 ημερών ( 24 Μαρτίου - 22 Απριλίου), ο οποίος έλαβε το όνομα του απ' την γιορτή της Μουνιχίας Αρτέμιδος. Προς τιμήν της θεάς τελούνταν μεγαλοπρεπή γιορτή την 16η ημέρα στον ιερό ναό της, ο οποίος βρισκόταν στον Πειραιά πάνω στο σημερινό λόφο του προφήτη Ηλία και σύμφωνα με την παράδοση είχε χτιστεί από τον μυθικό ήρωα Μουνίχο. Τα Μουνίχια καθιερώθηκαν λόγω της θρησκευτικής πίστης των Αθηναίων πως η θεά Άρτεμις, θεά της Σελήνης, τους φώτιζε με την μορφή της πανσελήνου, στη νικηφόρα ναυμαχία της Σαλαμίνος εναντίον των Περσών. Οι πιστοί προσέφεραν στην θεά τυρόπλαστους πλακούντες, που ονομάζονταν «αμφιφώντες», γιατί τοποθετούνταν μεταξύ δύο κεριών που αλληγορικά έδειχναν την ανατολή και τη δύση της Σελήνης.
Άλλες σημαντικές γιορτές που πραγματοποιούνταν κατά το μήνα αυτό ήταν η γιορτή προς τιμήν του θεού Έρωτα την 4η ημέρα στο “Εν κήποις” ιερό της θεάς Αφροδίτης στην Ακρόπολη, καθώς και τα Βραυρώνια ανήμερα της πανσελήνου. Επίσης, τελούνταν τα Ολυμπιεία την 19η ημέρα, προς τιμήν του Ολυμπίου Διός, τα οποία καθιερώθηκαν από τον Πεισίστρατο, όταν θεμελίωσε τον ναό του Ολυμπίου Διός (Ολυμπιείον) στις όχθες του Ιλισού το 530 π.Χ. Τα αθηναϊκά Ολύμπια τελούνταν στον περίβολο του ναού και με την πάροδο του χρόνου παρήκμασαν. Ανανεώθηκαν από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης και τελειοποίησης του Ολυμπιείου το 129 μ.Χ. Μια ακόμα σημαντική γιορτή ήταν η Δελφινίου Πομπή, εις ανάμνησιν της ικεσίας του Θησέα και των συντρόφων του στο ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα πριν πλεύσουν για την Κρήτη και το λαβύρινθο του βασιλιά Μίνωα. Την 6η Ικέτιδες, κρατώντας τις ικετηρίες, δηλαδή κλαδιά ελιάς στολισμένα με μαλλιά, πήγαιναν με πομπή στο Δελφίνιο, τον ναό του θεού στον Ιλισσό (Πλουτ. Θησ. ΙΗ’). Εκεί τις κατέθεταν στον βωμό, σε ένδειξη των ικεσιών τους, γι’ αυτό και έλεγαν την φράση «ικετηρίαν τιθένα» (Ηρδ. Ε’, 51 -Δημσθ).
Στην γιορτή των Δελφίνιων, οι Αθηναίοι -εκτός από τον Απόλλωνα- τιμούσαν και την αδελφή του, τη Δελφίνια Άρτεμη. Την 6η του μηνός Μουνιχιώνα εγκαινιαζόταν η αρχή των θαλασσίων ταξιδιών μετά την χειμερινή διακοπή τους. Στην κοντινή Αίγινα ετελείτο η ίδια γιορτή τον μήνα Δελφίνιο, αντίστοιχο του αττικού μήνα Μουνιχιώνα. Εκεί η γιορτή πανηγυριζόταν με αγώνες οι οποίοι ονομάζονταν Υδροφόρια, σε ανάμνηση της προσέγγισης των Αργοναυτών στην Αίγινα, κατά την επιστροφή τους από την Αία της Κολχίδος, όπου προμηθεύτηκαν πόσιμο νερό για να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ιωλκό.




ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ & ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Δεδομένου ότι ορισμένοι από τους ρωμαϊκούς μήνες ήταν αφιερωμένοι προς τιμήν διαφόρων θεών, ο Απρίλιος, σύμφωνα με την αρχαία Ρωμαϊκή παράδοση, ήταν αφιερωμένος στην Θεά Αφροδίτη - από το ελληνικό όνομα της θεάς Αφροδίτης (Aphros), ή από την ετρουσκική θεότητα Apru - την οποία οι Ρωμαίοι τιμούσαν με μεγαλοπρεπείς γιορτές την πρώτη ημέρα του μήνα. Παράλληλα, ήταν αφιερωμένος και στον Απόλλωνα, από την λαϊκή ονομασία του οποίου, Aperta, ίσως και να προήλθε το όνομά του.
Megalesia - Cybele on her Chariot
Oι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων συνεχίζονταν με τα Μεγαλήσια (Megalesia), τα οποία τελούνταν στην Ρώμη από τις 4 μέχρι τις 10 Απριλίου προς τιμήν της Μεγάλης Θεάς Μητέρας (Magna mater) Κυβέλης. Η λατρεία της Θεάς εισήχθη στην Ρώμη κατά την διάρκεια του δεύτερου Καρχηδονιακού πολέμου από την Πεσινούντα της Φρυγίας, από όπου οι ιερείς την μετέφεραν στην Ρώμη και το είδωλο της Θεάς που τοποθετήθηκε στο κέντρο του ναού της στον Παλατίνο Λόφο. Κατά την διάρκεια της εβδομαδιαίας αυτής γιορτής, κατά την οποία οργανώνονταν μουσικοί και γυμνικοί αγώνες, οι ευνούχοι ιερείς της Κυβέλης περιέφεραν με πομπή στην πόλη το είδωλο της Θεάς, το οποίο οι πιστοί της έραιναν με νομίσματα και ροδοπέταλα. Στις 21 Απριλίου οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Palilia, ποιμενική γιορτή προς τιμή της θεότητας Pales, αντίστοιχη προς την Vesta (Εστία) ή προς την Μεγάλη Μητέρα των Θεών, Κυβέλη. Κατά την διάρκεια των Palilia, οι ποιμένες κρατώντας κλαδιά δάφνης, ράντιζαν με νερό το έδαφος. Στην συνέχεια άναβαν φωτιές και πηδούσαν τρεις φορές πάνω απ' αυτές για να εξαγνιστούν. Οι Ρωμαίοι, επειδή πίστευαν ότι την ημέρα αυτή ο μυθικός Ρωμύλος είχε χτίσει την Ρώμη, θεωρούσαν τα Palilia ως επέτειο της κτίσης της αιώνιας πόλης. Η γιορτή αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 787 μ. Χ. οπότε καταργήθηκε από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο ως ειδωλολατρική. Στις 22 Απριλίου οι Ρωμαίοι γιόρταζαν με κρασοκατανύξεις τα Vinalia priora τα πρώτα "οινοφόριά" τους, δηλαδή τις πρώτες γιορτές του κρασιού στο έτος, ενώ στις 28 Απριλίου άρχιζαν και συνεχίζονταν μέχρι τις 2 Μαΐου τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της Flora, Θεάς της βλάστησης, της χλωρίδας και της άνοιξης.
Οι Αγγλοσάξονες ονόμαζαν τον Απρίλιο Oster-monath ή Eostur-monath, προς τιμήν της θεάς Εστίας η οποία γιορτάζεται κατά την διάρκεια του μήνα. Στο Αγγλοσαξωνικό ημερολόγιο καλείται και ως ο μήνας της Ανοίξεως ενώ παράλληλα του αποδίδεται η ετυμολογική ρίζα του Πάσχα.
Στην Κίνα, το συμβολικό όργωμα της γης από το αυτοκρατορικό ζεύγος λάμβανε χώρα κατά τον τρίτο μήνα του κινέζικου ημερολογίου, που αντιστοιχεί με τον δικό μας Απρίλιο.


ΕΘΙΜΑ & ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Τον μήνα αυτόν, υπάρχει σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης το έθιμο της Πρωταπριλιάς με τα αθώα ψέματα. Το αρχαιότατο αυτό έθιμο της Δύσης, το οποίο πιθανώς ήρθε στην Ελλάδα την εποχή των Σταυροφοριών, έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε συνήθιζαν την πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Γι' αυτό οι Γάλλοι ονομάζουν ακόμα και σήμερα το πρωταπριλιάτικο ψέμα, Poisson d' Avril δηλαδή "Ψάρι του Απρίλη".
Το έθιμο ήταν γνωστό και στην Μεσαιωνική Γαλλία. Την εποχή εκείνη είχε καθιερωθεί στην Γαλλία για κάποιο διάστημα, ως αφετηρία του έτους η 1η Απριλίου, αφού ο εορτασμός του Πάσχα κατά τον Απρίλιο, καθόριζε ταυτόχρονα την ημερολογιακή αρχή του έτους. Την 1η Απριλίου του 1560 ή του 1564, επί Καρόλου Θ' (1560-1574) μετατέθηκε η αρχή του έτους από την 1η Απριλίου, στην 1η Ιανουαρίου, για να συμβαδίζει ημερολογιακά η Γαλλία με τις άλλες χώρες• στην συνέχεια το 1583, με διάταγμα του Ερρίκου Γ' υιοθετήθηκε το Γρηγοριανό ημερολόγιο και σταθεροποιήθηκε η αρχή του έτους την 1η Ιανουαρίου. Η αλλαγή αυτή, δημιούργησε προβλήματα στον λαό, καθώς οποιαδήποτε ημερολογιακή μετάθεση, ή οτιδήποτε έχει σχέση με την οργάνωση του χρόνου, συνεπάγεται έντονη συναισθηματική φόρτιση. Όσοι από τους υπηκόους του Ερρίκου Γ' αποδέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή, πείραζαν εκείνους που συνέχιζαν να τηρούν την 1η Απριλίου ως Πρωτοχρονιά, λέγοντάς τους περιπαικτικά ψέματα και κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Στην χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως το: «Έλα να πούμε ψέματα/ ένα σακί γιομάτο/ φόρτωσα ένα μπόντικα/ σαράντα κολοκύθια/ κι απάνου στα καπούλια του/ ένα σακί ρεβύθια».
Στην Κομοτηνή λέγανε πως την Πρωταπριλιά το' χαν σε καλό να γελούν «για να γίνουν τα κουκούλια τους», τον καιρό που τρέφανε μεταξοσκώληκες για μετάξι. Με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα άλλοτε παραπλανούσανε τα στίφη των φοβερών δαιμόνων. Τους ξεγελάγανε για να κτυπάνε αλλού, μακριά από τα δένδρα τους, όσο να λιώσουν οι δαίμονες και να χαθούν με τα τελευταία χιόνια.

Άλλα έθιμα & πεποιθήσεις ανά την Ελλάδα:
Στην Σύμη τον Απρίλη ανάβουν φωτιές και πηδώντας λένε: «Έξω ψύλλοι και κοριοί και μεγάλοι ποντικοί».
Στην Θράκη το πρωταπριλιάτικο νερό της βροχής θεωρείται ευεργετικό για τις «θερμές» (πυρετούς).
Στην Κύπρο δεν απλώνουν ρούχα την 1η Πέμπτη του Απρίλη («πρωτόπεφτο»), ούτε βγάζουν έξω από το σπίτι εργαλεία, γιατί καταστρέφεται η καλή τύχη του σπιτιού, «αναθεμελιώνεται» .Την ημέρα αυτή δεν κάνει να σκάψει κάποιος, γιατί «σκάφτει το λάκκο του».
Στην Αράχοβα, την ημέρα του Αγ. Γεωργίου, συναντάμε το έθιμο "ο δρόμος των γερόντων" όπου οι γέροντες, πηγαίνουν σ’ έναν απότομο ανήφορο γεμάτο κροκάλες και παραβγαίνουν κι όποιος νικήσει παίρνει ένα αρνί. Μετά τον αγώνα γίνεται χορός και ακολουθούν κανονιές. (Πανηγύρια, Τοπικά Έθιμα & Γιορτές Απριλίου)
Στο Λεωνίδιο, την νύχτα της Ανάστασης, ο ουρανός γεμίζει από εκατοντάδες αυτοσχέδια αερόστατα, που κατασκευάζουν οι κάτοικοι μόνοι τους, από κόκκινο χαρτί, σύρμα, καλάμι και στουπί. 

Ένα ακόμα γνωστό έθιμο είναι το βάψιμο των αυγών, έθιμο με πανάρχαιες καταβολές. Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Πέρσες και οι Κινέζοι έδιναν τα αυγά σαν δώρα, στις ανοιξιάτικες γιορτές τους πολύ πριν τις προ-Χριστιανικές ανοιξιάτικες γιορτές. Εμφανίζονται δε παράλληλα στην μυθολογία, όπου διαβάζουμε πως το Πουλί του Ήλιου έχει εκκολαφθεί από το Aυγό της Γης. Μερικά παγανιστικά έθιμα δείχνουν τον παραλληλισμό του αυγού προς την δημιουργία της ζωής πάνω στην γη.
Το βάψιμο των αυγών, χρώματος κόκκινου, το οποίο συμβολίζει την ευτυχία στην οικογένεια, το συναντάμε τόσο στην χώρα μας όσο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος, οι νοικοκυρές, ρίχνουν τα τσόφλια των βαμένων αυγών στα χωράφια, στις ρίζες των δέντρων κι λέγουν την ευχή: «να πιάσουν όλα τα φυτέματα».
Στην Ύδρα, την βαφή των κόκκινων αβγών δεν την έχυναν, γιατί πίστευαν πως έτσι δεν έδιωχναν την καλή τύχη των κοριτσιών τους.
Στην Κορώνη, τα Μεγαλοπεφτιάτικα αβγά τα φυλούσαν και τα έτρωγαν όταν τους πονούσε ο λαιμός τους.
Στην Ήπειρο, όταν γυρίζουν από την Ανάσταση, ξημερώνοντας γεμίζουν μισό τσόφλι από κόκκινο αβγό με κοπριά αγελάδος (ευφορικό σύμβολο) και το κολλούν πάνω στο πράκι της θύρας τους. «Τα τσόφλια των πασχαλινών αβγών τα φυλάνε και τα ρίχνουν μαζί με ροδοπέταλα και άλλα λουλούδια έξω από την είσοδο του σπιτιού τα χαράματα της Πρωτομαγιάς για το καλό του χρόνου».
Για το καλό του χρόνου και την απαλλαγή από τους ψύλλους γίνεται στο Στασίο και η εξής εξορκιστική ενέργεια : «στο τέλος του φαγητού μαζεύουν τα υπολείμματα και τις αυγόφλουδες» και μια κοπέλα τρέχει σε ένα γειτονικό σπίτι και τα πετά στην αυλή φωνάζοντας Κυρά… τους ψύλλους εγώ τους ξεχειμώνιασα, εσύ να τους ξεκαλοκαιριάσεις».
Σε χώρες του σλαβικού, κυρίως, κόσμου, τα βαμμένα αβγά είναι μικρά έργα τέχνης, εφάμιλλα ζωγραφικών πινάκων ή θρησκευτικών εικόνων. Στην μεσαιωνική Αγγλία, το βάψιμο και η διακόσμηση των αυγών αποτελούσε έθιμο για όλες τις οικογένειες. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Εδουάρδου του πρώτου, το 1290 ξοδεύτηκαν 18 πένες (τεράστιο, τότε, ποσό) για να βαφτούν και να χρυσοστολιστούν 450 αυγά που θα χρησίμευαν σαν πασχαλινά δώρα.
Στην Ουκρανία, τα ζωγραφισμένα αβγά, εκτός από έθιμο των ημερών, αποτελούν όλο το χρόνο, σουβενίρ για όσους επισκέπτονται την χώρα. Για το ζωγράφισμα, χρησιμοποιείται η μέθοδος μπατίκ. Τα μέρη στο τσόφλι που δεν πρέπει να βαφτούν, καλύπτονται με κερί. Κατόπιν, με ένα ειδικό εργαλείο και λιωμένο κερί, το αβγό σχεδιάζεται και μετά στολίζεται. Οι Πολωνοί βάφουν, επίσης, και αβγά πάπιας ή χήνας. Στο παρελθόν, επιτρεπόταν μόνο στις γυναίκες να διακοσμήσουν αβγά, ενώ απαγορευόταν η είσοδος των ανδρών στο σπίτι κατά την διάρκεια της διαδικασίας, καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, έφερναν κακοτυχία και ατυχήματα. Στον Νότο της Κροατίας, πάνω στο κόκκινο της βαφής, σχεδιάζεται ένας λευκός σταυρός, ενώ στην υπόλοιπη χώρα κυριαρχούν σχέδια με λουλούδια και γεωγραφικά μοτίβα, εμπνευσμένα κυρίως από την φύση.





ΔΗΜΩΔΕΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ

Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης λόγω της γιορτής της Λαμπρής, του Χριστιανικού Πάσχα, που τελείται συνήθως το μήνα αυτό.
Ο Απρίλιος και ο Μαϊος θεωρούνται οι καθ΄ αυτού μήνες των λουλουδιών εξ' ου και η ονομασία Απριλομάης : "Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα". Χάρη στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά κι από τον λαό μας: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε». Συχνά αναφέρεται και ως Τριανταφυλλάς, επειδή τότε ανθίζουν οι τριανταφυλλιές, μια ονομασία που συναντάμε και για τον Μάιο, για τον ίδιο λόγο.
Επίσης, η ενασχόληση του λαού μας με την γεωργία έχει κληροδοτήσει και πολλές παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, οι οποίες θεωρούνταν από τους γεωργούς ευεργετικές, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα» αλλά και το "Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά και ο Απρίλης πέντε, να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλισαρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει". Ωστόσο, επειδή οι γεωργοί ανησυχούν για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου λέγεται : «Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ να’ χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ’ ένα αυγό».
Σ’ άλλες πάλι περιοχές της υπαίθρου ο Απρίλης αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. «Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς». Αποκαλείται και "τιναχτοκοφινίτης" επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, γρίλλης, τιναχτοκοφινίτης». Αναφέρεται, επίσης, και ως Αϊ-γεωργίτης λόγω της εορτής του Αγ. Γεωργίου στις 23 του μήνα, ο οποίος θεωρείται από τους Σαρακατσάνους κτηνοτρόφους ως προστάτης τους και γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες.


Άλλες παροιμίες στην ελληνική λαογραφία είναι οι ακόλουθες :
«Ο Μάης έχει το όνομα και ο Απρίλης τα λουλούδια».
«Ο Απρίλης έχει την δροσιά και ο Μάης τα λουλούδια».
«Και τ’ Απριλιού τις δεκαχτώ, πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό».
«Αν ρίξει Απρίλης τρεις βροχές κι ο Μάης άλλες δύο, να δεις σταφύλια σαν παιδιά και πίτες σαν αλώνια».
«Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ’ αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα».
«Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ' Απρίλη τα σιταράκια, να δεις το γέρο- Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα».
«Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά».
«Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια».
«Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος».
«Και τ' Απριλιού ταις δεκοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αυγό» (δηλ. απ' το κρύο)
«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι».
«Του Απρίλη η βροχή, κάθε σταγόνα και φλουρί».
«Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού)».


Επιμέλεια: Αθηναΐς


Ο ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ


Ποίηση και Λογοτεχνία

«Το Μεγαλόκαστρο είχε γεμίσει ήλιο.
Πρώτοι τον δέχτηκαν οι μιναρέδες,
ύστερα ο γαλάζος τρούλος του Αϊ-Μηνά κι οι στέγες των σπιτιών,
και σε λίγο κατέβηκε και κάθισε στα μουσκεμένα στενοσόκακα.
Οι κοπέλες άνοιγαν τα παράθυρα κι έμπαινε,
κι οι γριές έβγαιναν στις αυλές να ζεσταθούν.
Έκαναν τον σταυρό τους, δόξαζαν το Θεό που πέρασε ο Μάρτης,
ο παλουκοκάφτης, που οχτρεύεται, ο θεοκατάρατος, τις γριές,
και τώρα θα λιαστεί το κόκαλό τους.
Ας είναι καλά ο Απρίλης, ο Αϊ-Γιώργης.»

Ο Καπετάν Μιχάλης, Ν. Καζαντζάκη


«Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει
Όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της…
Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,
Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,
Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
Ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.
Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,
Χύνονται μες την άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
Και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,
Κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,
Τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.
Εξ’ αναβρύζει κι η ζωή σ’ γη, σ’ ουρανό σε κύμα.
Αλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο,
Ακίνητ’ όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ’ ως τον πάτο,
Με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,
Που ‘χ’ ευωδίσει τς ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.»


Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Δ. Σολωμός


«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.
Ο χειμώνας μας ζέστανε, σκεπάζοντας
Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας
Λίγη ζωή μ’ από ξερούς βολβούς.
Ποιες ρίζες απλώνονται γρυπές, ποιοι κλώνοι δυναμώνουν
Μέσα στα πέτρινα τούτα σαρίδια; Γιε του Ανθρώπου,
Να πεις, ή να μαντέψεις, δεν μπορείς, γιατί γνωρίζεις μόνο
Μια στοίβα σπασμένες εικόνες, όπου χτυπάει ο ήλιος,
Και δε σου δίνει σκέπη το πεθαμένο δέντρο, κι ο γρύλος ανακούφιση
Κι η πέτρα ήχο νερού
Κείνο το λείψανο που φύτεψες στον κήπο σου τον άλλο χρόνο
Άρχισε να βλασταίνει; Πες μου, θα ανθίσει φέτο;»

Έρημη Χώρα, T.S. Eliot


«Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι
Στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι.
Πανάλαφρος ο ύπνος σου του Απρίλη τα πουλιά
Σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά,
Και να σου φτάνουν του χειμώνα οι καταρράχτες,
Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες.
Πλατειά του ονείρου μας η γη και απόμακρη. Και γέρνεις
Εκεί και σβεις γοργά.
Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατειά τη δείχνεις, και τη φέρνεις
Σαν πιο κοντά!» 

Κωστής Παλαμάς για τον Παύλο Μελά. 

Zωγραφική

April - Elizabeth Forbes

April - Edward Hornel

April Showers, Champs Elysees, Paris - Frederick Childe Hassam

------------------------------------------







Τρίτη 24 Απριλίου 2012

Συμπληρωματικό Δελτίο Περιβαλλοντικών & Οικολογικών Εκδηλώσεων - Απρίλιος 2012

  • Κατάρτιση στην παραγωγή Αρωματικών Φυτών και Αιθέριων Ελαίων από το Α.Π.Θ. 



Στο πλαίσιο της Δομής Δια Βίου Μάθησης του Α.Π.Θ. υλοποιείται κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 Διατμηματικό Πρόγραμμα Επιμόρφωσης-Κατάρτισης με τίτλο «Επιμόρφωση-Κατάρτιση στην Παραγωγή Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών (ΦΑΦ) και Αιθέριων Ελαίων (ΑΕ)». Στο πρόγραμμα θα διδάξουν μέλη ΔΕΠ των Τμημάτων Φαρμακευτικής και Βιολογίας του Α.Π.Θ., της Γεωπονικής Σχολής του Α.Π.Θ. καθώς μέλη του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ (πρώην ΕΘΙΑΓΕ).
Σκοπός αυτού του προγράμματος είναι οι συμμετέχοντες να εκπαιδευτούν και να καταστούν ενημερωμένοι επαγγελματίες, ώστε να αντιμετωπίσουν σφαιρικά και ολοκληρωμένα την «Παραγωγή Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών και Αιθερίων Ελαίων».
Ειδικότερα, θα αποκτήσουν την τεχνογνωσία ώστε να εφαρμόσουν τις πλέον κατάλληλες μεθόδους και τεχνικές για τις ιδιαίτερες απαιτήσεις της βιολογικής καλλιέργειας των Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών, της συγκομιδής, της επεξεργασίας και της παραλαβής αιθερίων ελαίων. Παράλληλα, οι εκπαιδευόμενοι θα αποκτήσουν γνώσεις και πληροφορίες για τις χρήσεις και εφαρμογές των ΦΑΦ και τους τομείς αξιοποίησης αυτών, καθώς και τις μεθόδους και διαδικασίες για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας από ΦΑΦ, όπως είναι τα Αιθέρια Έλαια και οι προδιαγραφές ποιότητας αυτών.  Ταυτόχρονα τους δίνεται η δυνατότητα να έλθουν σε επαφή και με τα βασικά στοιχεία επιχειρηματικότητας σχετικά με τα ΦΑΦ και τα ΑΕ.
Το Σεμινάριο, διάρκειας 90 και πλέον ωρών, περιλαμβάνει εκτός των θεωρητικών μαθημάτων και πρακτική εξάσκηση στην οποία δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, προσφέροντας τις βασικές γνώσεις και εξειδικευμένες τεχνικές για την παραγωγή Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών (βοτανική, χημική σύσταση, οικοφυσιολογία, αναπαραγωγή, τρόπους εγκατάστασης του πολλαπλασιαστικού υλικού στο χωράφι, βιολογική καλλιέργεια, συγκομιδή), όπως επίσης τις αντίστοιχες όσον αφορά την επεξεργασία, ξήρανση, ταξινόμηση, μεταποίηση, συσκευασία, αλλά και την απόσταξη / παραγωγή Αιθερίων Ελαίων, ποιοτικό έλεγχο, χρήσεις, αξιοποίηση, στοιχεία επιχειρηματικότητας, δειγματισμό στις διεθνείς αγορές.
Στο τέλος του εκπαιδευτικού κύκλου, οι συμμετέχοντες θα είναι σε θέση να ασχοληθούν επαγγελματικά με το αντικείμενο των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών, έχοντας τις γνώσεις και την τεχνογνωσία για την παραγωγή υψηλής και τυποποιημένης ποιότητας τελικών προϊόντων, ή θα μπορούν να ασχοληθούν /ή να δημιουργήσουν Μονάδες μεταποίησης ΦΑΦ (μικρές ή μεγάλες). Τέλος, εφαρμόζοντας τις γνώσεις που θα αποκτήσουν θα έχουν την προοπτική και την αντίληψη του «Επιχειρηματία Παραγωγού» και όχι μόνον του απλού παραγωγού/καλλιεργητή, δεδομένου ότι θα έχουν καλύψει όλο το φάσμα από την παραγωγή της πρώτης ύλης, την επεξεργασία / μεταποίησή της καθώς και την προώθηση -Μάρκετινγκ- στις Αγορές.
Βάσει των παραπάνω, το πρόγραμμα απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να αποκτήσουν μια σφαιρική και ολοκληρωμένη θεωρητική και πρακτική τεχνογνωσία στον τομέα των Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών και των Αιθερίων Ελαίων όπως: απασχολούμενους στην πρωτογενή παραγωγή αγροτικών προϊόντων (αγρότες – παραγωγοί), μεταποιητές αγροτικών προϊόντων, τεχνολόγους φυτικής παραγωγής, γεωπόνους, τεχνολόγους τροφίμων, βιολόγους, δασολόγους, χημικούς, φαρμακοποιούς, έμπορους ΦΑΦ, φυτωριούχους κ.ά.
Στους συμμετέχοντες σε αυτό το πρόγραμμα, θα χορηγηθούν
α) Βεβαίωση συμμετοχής,
β) Πιστοποιητικό κατάρτισης-επιμόρφωσης

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα καθώς και η αίτηση και τα απαραίτητα δικαιολογητικά στο diaviou.auth.gr
To σεμινάριο είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και το κόστος ανέρχεται στα 700ευρώ. Αιτήσεις από τις 19 Απριλίου εως 8 Μαΐου.


  • Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 


Η νέα περιοδική έκθεση που διοργανώνεται από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο τον Απρίλιο του 2012 και θα έχει διάρκεια ενός έτους, αφορά στην πρώτη παρουσίαση του συνόλου των αρχαιοτήτων, οι οποίες ανελκύσθηκαν κατά τα έτη 1900-1901 και 1976 από το περίφημο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, νοτίως της Πελοποννήσου. Η μερική ανέλκυση του ναυαγίου συνιστά την πρώτη μεγάλης έκτασης ενάλια έρευνα παγκοσμίως. Κατά την πρώτη φάση (1900-1901) η επιχείρηση αναλήφθηκε από Σύμιους σπογγαλιείς με τη συνδρομή πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού. Η δεύτερη φάση (1976) πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του J.Y. Cousteau “Καλυψώ”.
Το ναυάγιο χρονολογείται στο 60-50 π.Χ. περίπου, ενώ το φορτίο του χρονολογείται από τον 4ο έως και τον 1ο αιώνα π.Χ. Η μελέτη του φορτίου θα προσθέσει μια σημαντική μαρτυρία για το θαλάσσιο εμπόριο και τη διακίνηση έργων ελληνικής τέχνης στο τέλος της ελληνιστικής εποχής και της δημοκρατικής περιόδου της Ρώμης.
Το ντοκυμαντέρ για το ναυάγιο και το Μηχανισμό, παραγωγής Images First Ltd. σε συνεργασία με την EΡT και την εταιρεία παραγωγής ARTE, καθώς και μια μικρή 3D ταινία, που θα προβάλλονται στη διάρκεια της έκθεσης συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη παρουσίαση του εκπληκτικού αυτού ευρήματος της πρώτης ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας παγκοσμίως.

www.namuseum.gr

Σάββατο 21 Απριλίου 2012

Διάττοντες "Λυρίδες" του Απριλίου



Μια νέα βροχή διαττόντων αστέρων, οι Λυρίδες, άρχισαν από τις 16 Απριλίου να εμφανίζονται αραιά στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Οι πτώσεις των μετεώρων, που παραδοσιακά ονομάζονται και «πεφταστέρια», θα κορυφωθούν τη νύχτα του Σαββάτου 21 και τα χαράματα της Κυριακής 22 Απριλίου, ενώ τόσο το προηγούμενο, όσο και το επόμενο βράδυ, επίσης, θα υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα.
Καθώς στις 21 Απριλίου υπάρχει «νέα Σελήνη», δηλαδή το φεγγάρι δε θα φωτίζει το νυχτερινό ουρανό, οι παρατηρητές θα έχουν την ευκαιρία να δουν καλύτερα -από λίγο πριν τα μεσάνυχτα έως τα χαράματα- το αστρονομικό φαινόμενο, στο αποκορύφωμα του οποίου αναμένεται να εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα και να πυρακτώνονται δέκα έως 15 διάττοντες ανά ώρα, με ταχύτητα περίπου 50 χιλιομέτρων την ώρα.
Οι Λυρίδες, όχι σπάνια, δημιουργούν φωτεινά πεφταστέρια με μακριές ουρές που είναι ορατά στον ουρανό για αρκετά δευτερόλεπτα. Κάποιες χρονιές, απρόσμενα, τα μετέωρά τους έφθασαν μέχρι και τα 100 την ώρα, κάτι που όμως δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί εκ των προτέρων.
Η συγκεκριμένη ανοιξιάτικη βροχή μετεώρων, που θα διαρκέσει περίπου ως τις 25 Απριλίου, φαίνεται να προέρχεται από τον βόρειο αστερισμό της Λύρας, από όπου πήρε και το όνομά της και κυρίως από τον αστέρα Βέγα (Άλφα Λύρας), ο οποίος είναι το πιο λαμπρό άστρο του συγκεκριμένου αστερισμού και το δεύτερο φωτεινότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού του βορείου ημισφαιρίου. Πραγματική, πάντως, πηγή προέλευσής της είναι ο κομήτης «Θάτσερ» που ανακαλύφθηκε το 1861 και η ουρά σκόνης και σωματιδίων που αυτός αφήνει πίσω του και η οποία συναντάται περιοδικά με την τροχιά του πλανήτη μας.
Μετά τα μέσα Ιανουαρίου και μέχρι τα μέσα Απριλίου, υπάρχει κάθε χρόνο μια σχεδόν πλήρης έλλειψη διαττόντων αστέρων, μέχρι να εμφανιστούν οι Λυρίδες την άνοιξη. Οι Λυρίδες καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 687 π.Χ. από τους Κινέζους και αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια με βάρος περίπου ενός γραμμαρίου, που αποτελούν τμήμα της ουράς ενός κομήτη, που πέρασε κοντά από τη Γη το 1861 και τον ανακάλυψε ο αμερικανός Α. Θάτσερ. Ο κομήτης εκτιμάται ότι θα ξαναπεράσει κοντά από τον πλανήτη μας το 2276, καθώς η τροχιά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου 415 χρόνια.
Τα απομεινάρια από την ουρά του, μετά το τελευταίο κοντινό πέρασμά του τον 19ο αιώνα, έχουν παραμείνει στο διάστημα και συνεχίζουν κάθε χρόνο να προκαλούν τη «βροχή» των Λυρίδων. Κατά καιρούς, αλλά όχι συχνά, δημιουργούνται θεαματικά αποτελέσματα, όπως το 1803 (με 500 μετέωρα την ώρα) και, πιο πρόσφατα, το 1982 (μέχρι 100 μετέωρα ανά ώρα). Ορισμένοι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η επόμενη θεαματική βροχή Λυρίδων θα λάβει χώρα το 2040-41.

Τετάρτη 18 Απριλίου 2012

Δάφνη η ευγενής

Η δάφνη (Laurus nobilis) είναι αρωματικό φυτό  της Μεσογείου και ανήκει στην οικογένεια των Δαφνοειδών. Είναι αειθαλής θάμνος ή μικρό δέντρο (10-15 μέτρα) με βαθυπράσινα, σκληρά φύλλα. Η οσμή τους είναι αρωματική και η γεύση τους είναι λίγο πικρή.Η συλλογή των δαφνόφυλλων γίνεται συνήθως τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Ανθίζει την άνοιξη και τα άνθη της είναι αρωματικά με λευκοκίτρινο χρώμα. Ο καρπός της είναι δρύπη με κυανόμαυρο ή μαύρο όταν ωριμάσει χρώμα, σχήμα ωοειδές και μέγεθος μικρής ελιάς· από τους καρπούς παράγεται το δαφνέλαιο.
Στην Ελλάδα απαντάται και αυτοφυής, αλλά καλλιεργείται και η δάφνη του Απόλλωνα, γνωστή με τα λαϊκά ονόματα βαγιά, δάφνη, δαφνολιά και φυλλάδα.
Στην ελληνική μυθολογία, η Δάφνη ήταν κόρη του Πηνειού ποταμού και γρήγορα έγινε γνωστή για την μεγάλη ομορφιά της. Του κάκου όμως την γύρευαν πλήθος παλικάρια για γυναίκα, του κάκου ο πατέρας της την παρακαλούσε να παντρευτεί και να του χαρίσει εγγόνια· εκείνη δεν ήθελε ούτε να ακούσει για γάμο και άντρα, μόνο προτιμούσε να κυνηγάει στα δάση σαν την Άρτεμη την παρθένα. Όταν όμως μια γυναίκα είναι τόσο όμορφη δεν μπορεί εύκολα να γλυτώσει από τους άντρες. Μια μέρα έτυχε να την ανταμώσει ο Απόλλωνας μονάχη στο δάσος κι αμέσως του άναψε ο πόθος και θέλησε να την κάνει δική του. Εκείνη, για να κρατηθεί αγνή, το έβαλε στα πόδια. Ο θεός άρχισε να την κυνηγάει φωνάζοντάς της: Γιατί φεύγεις την αγάπη μου, σαν να θέλω το κακό σου; Δεν είμαι δα κανένας κοινός γαμπρός· είμαι ο Απόλλωνας, ο γιος του Δία, που με τιμούν όλοι, θεοί και άνθρωποι. Αμετάπειστη η Δάφνη συνέχισε το τρέξιμο, ο θεός όμως ήταν γρηγορότερός της· την στιγμή που άπλωνε τα χέρια να την πιάσει, εκείνει επικαλέστηκε τον πατέρα της τον Πηνειό, και αυτός για να της κάνει την χάρη την μεταμόρφωσε σε δέντρο. Τα πόδια της έγιναν ρίζες, το σώμα της κορμός, τα χέρια της κλαδιά και τα μαλλιά της φύλλα. Ο θεός αγκάλιασε τότε το δέντρο και είπε: Δεν θέλησες να γίνεις γυναίακα μου· θα γίνεις το δέντρο μου! Από εδώ και πέρα θα στεφανώνω με τους κλώνους σου τα μαλλιά μου, την λύρα μου, τη φαρέτρα μου. - Έτσι η δάφνη καθιερώθηκε ως το ιερό φυτό του Απόλλωνος.
Στην Ελλάδα η δάφνη ήταν γνωστή από την αρχαιότητα και γίνεται μνεία γι' αυτήν στον Όμηρο. Ήταν ιερό δέντρο, αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα. Οι Έλληνες στεφάνωναν με κλαδιά δάφνης τους νικητές των Πύθιων αγώνων, οι οποίοι ήταν αφιερωμένοι στον Απόλλωνα, έθιμο που επικράτησε και καθιερώθηκε για τους νικητές όλων των αθλητικών αγώνων αλλά και για τους ήρωες· αργότερα, υιοθετήθηκε κι από τους Ρωμαίους. Eπίσης, στην αρχαία Ελλάδα το δάφνινο στεφάνι αποτελούσε κόσμημα που φορούσαν οι αναγνωρισμένοι ποιητές και οι αθλητές στις καθημερινές τους εμφανίσεις.  Ακόμα και σήμερα η δάφνη ταυτίζεται με την δόξα, την νίκη και την υπεροχή. Ακόμα, η Πυθία, η πρωθιέρεια του μαντείου των Δελφών, πριν από κάθε χρησμοδότηση μασούσε φύλλα δάφνης.
Ο Διοσκουρίδης, πατέρας της φαρμακογνωσίας, αναφέρει πολλές από τις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού : τα φύλλα της δάφνης, λόγω της αντισυπτικής τους δράσης, χρησιμοποιούνται στην θεραπεία της γρίπης και της βρογχίτιδας, στα κρυολογήματα και στα εξωτερικά άτονα έλκη, καψίματα, σκασίματα και στις ανοιχτές πληγές. Το δαφνέλαιο χρησιμοποιείται κατά των ρευματισμών και της αρθρίτιδας και στην αρωματοθεραπεία θεωρείται αποτελεσματικό κατά της υπέρτασης. Δεν χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση εσωτερικών ασθενειών.
Τα φύλλα της δάφνης χρησιμοποιούνται στην μεσογειακή κουζίνα ως άρτυμα για να νοστιμίζουν όσπρια, ψαρικά, σάλτσες και κρέατα.  


------------------------------------------

H Δάφνη στην Τέχνη
Ποίηση

Στο πρώτο βιβλίο των Μεταμορφώσεων του Οβίδιου συναντάμε τον μύθο του Απόλλωνος και της Δάφνης. Ελεύθερη μετάφραση-απόδοση των στίχων του λατινικού κειμένου εδώ.

Ζωγραφική
Daphne - Hubert von Herkomer

Apollo and Daphne - J.W. Waterhouse

Apollo and Daphne -Antonio del Pollaiuolo

Apollo and Daphne - Gian Lorenzo Bernini

Apollo and Daphne - Theodore Chasseriau

Priestess of Delphi - John Collier

Άγαλμα στο Charlottenburg Palace

Η νίκη στεφανώνει αθλητή - Ν. Γύζης
 ------------------------------------

Δάφνη "Θαλλώ"


Στην μαγειρική η δάφνη χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα γιατί έχει δυνατή γεύση. Με 1-2 φύλλα μπορούμε να αρωματήσουμε φακές, φασόλια, κρέατα και σάλτσες. 

Πέμπτη 12 Απριλίου 2012

Ἡ Ὠφελιμότης τῶν δασῶν

 Απόσπασμα εκ της ομιλίας του Αναστασίου Στεφάνου 
υπό τον τίτλο "Αἱ δρυάδες τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων καί τά δάση τῶν νεωτέρων", 
η οποία το 1933 εκδόθηκε ολόκληρη σε τευχίδια από το Υπουργείο Γεωργίας


Ἄς ἐξετάσωμεν ἤδη, ἄν τά δάση ἐπιδρῶσιν αἰσθητικῶς, ἠθικῶς καί ψυχολογικῶς ἐπί τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ συναίσθησις τοῦ καλοῦ εἶναι ἔμφυτος εἰς τόν ἄνθρωπον. Τό καλόν ὅμως ἐπιδρᾷ εἰς τήν ψυχήν τοῦ ἀνθρώπου, ὄχι μόνον ὅταν παρουσιάζεται ὡς ἀποτέλεσμα τέχνης, ἀλλά κυρίως ὅταν ἡ φύσις ἀποκαλύπτει εἰς αὐτόν τό ἀκένωτον ταμεῖον τῶν φυσικῶν καλλονῶν αὐτῆς. 
Ἐκεῖ ὅπου ὁ πολιτισμός ἐξελέπτυνε τό πνεῦμα καί μία μακροχρόνιος καλλιέργεια διέπλασε ψυχάς εὐαισθήτους, ἡ ἀντίληψις τοῦ ὡραίου κερδίζει πάντοτε ἔδαφος. Ὁ ἀρχαῖος Ἕλλην, ὅστις ἦτο εἰς θέσιν νά διαγνώσῃ τήν ἁρμονίαν τῶν καμπυλῶν τοῦ Παρθενῶνος, ἵστατο μέ βαθύ αἴσθημα θαυμασμοῦ πρό μιᾶς συνδενδρίας. Καί αὐτάς τάς νήσους τῶν Μακάρων ἐφαντάζοντο τότε πλήρεις ἀλσῶν, στολισμένων μέ τά ὡραιότερα ἄνθη καί φυτά καί τόν Ἄδην ἀκόμη δέν ἠδύνατο νά νοήσωσι γυμνόν ἀπό βλαστήσεως. Οἱ ἀσφόδελοι, φυτά ἀνάλογα πρός τήν ζοφερόν καί θλιμμένην ὄψιν τῶν τόπων, εἰς τούς ὁποίους ἐβλάστανον, ἔπρεπε νά παρηγοροῦν τούς νεκρούς!!
Σήμερον οἱ πλεῖστοι τῶν εὐαίσθητων ἀνθρώπων, θεωροῦσιν αὐτούς εὐτυχεῖς, ὅταν κατορθώσωσιν ἐπί τινας ἐβδομάδας ν'αποθαυμάσωσιν εἰς τήν ἐλευθέραν φύσιν το μεγαλεῖον αὐτῆς. Ὁ κατ' ἐξοχήν λυρικός ποιητής Χάϊνε, στρέφων τό βλέμμα πρός τήν φύσιν καί ἐνθουσιασμένος ἀπό τό μεγαλεῖον αὐτῆς ἀναφωνεῖ: "Πῶς λοιπόν ἡ φύσις εἶναι τόσον ὡραία;" Ὅπου ἐπί ἐκτετεμένων κλιτύων καί μεγάλων πεδιάδων ἐλείπουσι τά δένδρα, ἐκεῖ τό βλέμμα τοῦ ἀνθρώπου πλανᾶται ἀνήσυχον καί μετά κόπου καί δέν εὑρίκσει σημεῖα ἠρεμίας. Ὁ Πλάτων περιγράφων ἐν τῷ Κριτίᾳ τήν ἀποψιλωμένην Ἀττικήν καί συγκρίνων αὐτήν πρός τήν ἐποχήν, κατά τήν ὁποίαν "πολλήν ἐν τοῖς ὄρεσιν ὕλην εἶχεν", λέγει, ὅτι "τά ὄρη φαλακρά καί τῆς ἐπ' αὐτῶν δασικῆς βλαστήσεως ἐστερημένα, φαίνονται οἵον νοσήσαντος σώματος ὀστᾷ". 
Τό δάσος δέν ἀποκαλύπτει τά μυστικά του εἰς ἕκαστον ἁπλοϊκόν διαβάτην, μόνον ὁ ποιητής, τόν ὁποῖον ἡ Μοῦσα ἐδίδαξε τήν γλῶσσαν τῶν ἀνθρών καί τῶν δένδρων, ἐπιτυγχάνει ἐν εὐθέτῳ καιρῷ ν' ἀκούῃ εἰς τό δάσος παραδόξους ὁμιλίας, τάς ὁποίας μεταδίδει εἰς τούς θνητούς: 

"Ὑπάρχει ἰδιαιτέρα ἡδονή εἰς τούς ἀπατήτους δρυμούς, δέν ἀγαπῶ τόν ἀνθρωπον τελευταίως, προτιμῶ ὅμως τήν φύσιν μέ τά θέλγητρα καί τάς ἐμπνεύσεις της". 

Ὁ Γκαίτε διερχόμενος μέ τήν πλουσίαν αὐτοῦ φαντασίαν διά πυκνοῦ σεληνολούστου δάσους... πού μοιάζουν τά δένδρα τοῦ βουνοῦ μέ μαύρους ρασοφόρους καλογήρους, ποῦ πέμπουνε τή βραδυνή τους προσευχή... ἀναφωνεῖ: "Ὦ πόσον ἡσύχως αἰσθάνεταί τις ἐκεῖνο, τό ὁποῖον καθιστᾶ τήν ψυχήν του εὐτυχῆ, εἶναι ἀδύνατον να συλλάβῃ τις τήν ἡδονή ταύτην". Καί πράγματι καί ἡ πλουσιωτάτη φαντασία καί ὁ ισχυρότατος κάλαμος ρωμαντικοῦ καλλιτέχνου, δέν εἶναι ἱκανά νά μεταδώσουν τά ψυχικά συναισθήματα τῆς μετά τοῦ δάσους ὁμιλίας. 
Ἀλλά μήπως κατά τήν Ἑλληνικήν Ἐπανάστασιν, τό δάσος, δέν διετήρησεν ἀκμαῖον τό ἐθνικόν τῶν προγόνων ἡμῶν φρόνημα, καί δέν ἐνεθουσίαζε καί ἐμεγάλωνε τό αἴσθημα τῆς φιλοπατρίας; Οἱ κλέφτες καί οἱ ἁρματωλοί.... δέν κατοικοῦσαν στά βουνά καί στές ψηλές ραχοῦλες... ν' ἄχουν τούς λόγγους συντροφιά; Ὅλα τα μοναστήρια, τά κρυφά ἐκεῖνα σχολεῖα καί ἡ ἀποθήκη τοῦ μίσους ἐναντίον τῶν τυράννων, δέν εὑρίσκοντο ἐντός τῶν δασῶν; Ὁ Βαλαωρίτης εἰς τό ποίημα του "το ξερριζωμένο δένδρο" λέγει: 

"καί πόσες ἄμετρες φορές 
ἐκρύφθηκα στήν λαγγαδιά καί μέσα στά πλατάνια!!
ἔννοιωθα ἀπόκρυφη χαρά, ἐνοιωθα περιφάνεια
πιστεύοντας ὅτ' ἤμουνα θεριό μέ τά θεριά
άνήμερο, ἀνυπόταχτο καί 'γώ σάν τά στοιχειά". 

Ὁ Διάκος ἀποχαιρετῶν τήν ὡραίαν Ἑλληνικήν φύσιν, παραπονεῖται ὅτι χάνεται... τώρα π' ἀνθίζουν τα κλαδιά καί βγάζει ἡ γῆς χορτάρι, ὁ δέ Γεροδῆμος ζητεῖ... νά στρώσουν τό κρεββάτι του μέ κλαρί ἀπό τό λόγγο, καί στό μνῆμα του ἐπάνω νά φυτρώσῃ πλάτανος... βαθύσκιωτος!!
Ποίας ἄλλας ἐκδηλώσεις τῆς λαϊκῆς ψυχῆς θέλομεν διά νά πεισθῶμεν, ὅτι τά δάση γεννῶσι καί τρέφουσι ὅλα τά εὐγενῆ συναισθήματα, τά ὁποῖα μορφώνουσι τά ἤθη καί τόν χαρακτῆρα τῶν ἀνθρώπων;Ὅλοι οἱ συγγραφεῖς, ἀρχαῖοι καί νεώτεροι καί ἡ Λαϊκή Μοῦσα εἰς τά δάση θά βυθίσωσι τό ὄμμα αὐτῶν καί ἀπό τά φυλλώματα τῶν δένδρων θά ἐμπνεύσθῶσι διά νά μᾶς μεταδώσωσι τήν ἐνδόμυχον χαράν, τήν ψυχικήν ἀναγέννησιν καί τόν ἐνθουσιασμόν, τόν ὁποῖον ἡ φύσις καί τά δάση ἀφειδῶς τούς παρέχει. 
Ὁ πολιτισμός καθώς καί πᾶσα ὑγιής τέχνη καί λεπτόν αἰσθημα τήν φύσιν ἔχει πάντοτε ὡς ὑπόδειγμα καί εἰς τήν φύσιν πάντοτε ἐπιστρέφει. Ὁ Πορφύρα εἰς τόν "θρῦλλον τῆς ἀγάπης" λέγει: 

τήν ἄκουγαν βαθειά μεσ' τά δασιά
τά σκοτεινά λαγγάδια καί ρουμάνια,
καί βγαίνουν οἱ ζωθιές με τά χρυσά
μαλλά, καί τά ὁλοπράσινα στεφάνια. 

Βγαίνουν κρυφά τ' ἀπόκοσμου οἱ θολές 
ὁμορφονιές κι' ἀντάμα τους περνοῦσαν
καί γύρω οἰ φουντωμένες φυλλωσιές
τό αἰθέριο του τραγοῦδι ἐτραγουδοῦσαν. 

Τά κάτω κάτω φύλλα τους τ' ἀρχίζανε,
τ'ὥπερναν τ' ἄλλα ἀπό κλαδί σέ κλῶνο,
κι' ὅλα στό τέλος, ὅλα ἐμουρμουρίζανε
Ἀγάπη εἶν' ἡ ζωή κι' ἀγάπη μόνο.  





Πέμπτη 5 Απριλίου 2012

Δελτίο Οικολογικών & Περιβαλλοντικών Εκδηλώσεων - Απρίλιος2012

  • Γιορτές Ανταλλαγής Σπόρων και Ντόπιων Ποικιλιών
2η Ανταλλαγή Φυτών Παραδοσιακών Ποικιλιών
7 Απριλίου 2012
Αναψυκτήριο-Πάρκο Αγ. Δημητρίου Κοζάνης

Η Τοπική Ομάδα του Πελίτι στη Κοζάνη οργανώνει τη 2η Ανταλλαγή Φυτών Παραδοσιακών Ποικιλιών στο νομό Κοζάνης με αφορμή την "7η Απριλίου" μέρα αφιερωμένη από το Πελίτι στις ντόπιες ποικιλίες.Στο Αναψυκτήριο - Πάρκο Αγίου Δημητρίου Κοζάνης Στρατηλατών & Κύπρου, πλησίον Αίθουσας Τέχνης. 7 Απριλίου 2012, ώρα 12:00.