Ο Όλυμπος βρίσκεται στα σύνορα Μακεδονίας-Θεσσαλίας και ειδικότερα στα όρια των νομών Πιερίας και Λάρισας Ο συμπαγής του όγκος ορθώνεται απότομα στα 2917 μ. (κορυφή Μύτικα) από τα παράλια του Θερμαικού κόλπου, καθιστώντας τον έτσι το υψηλότερο βουνό της Ελλάδος. Η έκταση που κατέχει είναι σχεδόν κυκλική με μέση διάμετρο 25 χλμ περίπου και περίμετρο γύρω στα 80 χλμ.
Μυθολογία - Ιστορία
Οι δώδεκα θεοί κατοικούσαν στα φαράγγια, στις πτυχές του Ολύμπου κατά τον Όμηρο, όπου βρίσκονταν και τα παλάτια τους. Το Πάνθεον (o Μύτικας), είναι το σημείο συνάντησεώς τους και το μέρος των θυελλωδών συζητήσεών τους. Ο θρόνος του Δία (το Στεφάνι) προοριζόταν αποκλειστικά για τον Δία, τον αρχηγό θεών και ανθρώπων. Από εκεί εξαπέλυε τους κεραυνούς του, δείχνοντας σε θνητούς και μη την “θεϊκήν του μήνιν”.
Ο Όμηρος μιλά για τον Όλυμπο με την οικειότητα ενός ανθρώπου που φαίνεται ότι ξέρει το βουνό αρκετά καλά, αν και πιθανότατα δεν το είχε επισκεφτεί ποτέ στην ζωή του. Όταν αναφέρεται σ’ αυτόν, χρησιμοποιεί τα επίθετα «αιγλήεις» (λαμπρός), «αγάννιφος» και «νιφόεις», δηλαδή πολυχιονισμένος και χιονοσκέπαστος, αλλού τον λέει «πολυδείρα» και «πολύπτυχο», δηλαδή με πολλά φαράγγια και χαράδρες και αλλού «μέγα», «μακρύ» και «πολύδενδρο».
Κυρίως όμως ο Όμηρος θεωρεί το βουνό του Ολύμπου ως το κέντρο της ελληνικής θρησκευτικής συνειδήσεως, ως την κατοικία των Ολυμπίων θεών. Εκεί ο Ήφαιστος, ο θεϊκός τεχνίτης, είχε χτίσει στα φαράγγια ένα παλάτι για κάθε θεό. Το πιο περίλαμπρο από όλα, χτισμένο στην κορυφή του βουνού, ήταν το ανάκτορο του Δία• ο Τηλέμαχος το φαντάζεται σαν το παλάτι του Μενέλαου στην Σπάρτη και λέει στο φίλο του, το γιο του Νέστορα τον Πεισίστρατο :
«Θάμαζε, γιε του Νέστορα, πολυάκριβέ μου φίλε,
τη λαμπεράδα του λευκού στ΄ αχόλελο παλάτι,
το κεχριμπάρι, το χρυσό, το φίλντισι, τ’ ασήμι
Παρόμοιο θα’ ναι σαν και αυτό του Δία το παλάτι».
Και ο Μενέλαος απαντάει :
«Παιδιά μου, ποιος μπορεί θνητός να παραβγεί του Δία;
Αθάνατοι είναι οι θησαυροί και το παλάτι εκείνου».
(Οδύσσεια, Ραψ. δ, στ. 73-80, μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη)
Στους πρόποδες του Ολύμπου, 5 χλμ. από τη θάλασσα βρίσκεται το Δίον, ιερή πόλη των Μακεδόνων αφιερωμένη στον Δία και στους δώδεκα θεούς. Η ακμή του τοποθετείται ανάμεσα στον 5ο π.Χ. και τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Οι ανασκαφές, που άρχισαν το 1928 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αποκάλυψαν πλούσια ευρήματα της μακεδονικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής και σήμερα βρίσκονται στο μουσείο του Δίου. Η Πίμπλεια και τα Λείβηθρα, άλλες δύο αρχαίες πόλεις στην περιοχή του Ολύμπου, σχετίζονται με το μύθο του Ορφέα και τα ορφικά μυστήρια.
 |
| Δίον |
Η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας στην περιοχή κατά τα Βυζαντινά χρόνια, έδωσε σ' αυτήν ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό• έμεινε ένας χώρος στον οποίο κυριαρχούσε ο Όλυμπος με την ιστορία του και τους θεούς του, με τους λόφους του Ορφέα, με την θάλασσά του που σπάνια την διέσχιζαν οι Βυζαντινοί. Γενικά στον Όλυμπο δεν έγιναν σπουδαία ιστορικά γεγονότα κατά τους Ρωμαϊκούς και Βυζαντινούς χρόνους.
Ο Όλυμπος γίνεται και πάλι ονομαστός επί τουρκοκρατίας. Είναι το κρησφύγετο αλλά και το ορμητήριο διάσημων οπλαρχηγών, γεγονός που ανάγκασε τους Τούρκους να αναγνωρίσουν το αρματολίκι του από το 1425. Οι πιο ονομαστοί κλέφτες και αρματολοί που έδρασαν στην περιοχή του Ολύμπου τους επόμενους αιώνες ήταν ο Καρά-Μιχάλης, ο Ζήνδρος, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, οι Λαζαίοι, ο Νικοτσάρας, ο Βλαχάβας, ο Τζαχείλας, ο Χριστάκης, ο Καλόγερος κ.ά. Ο Νικοτσάρας μάλιστα αποβιβάστηκε στην παραλία του Λιτόχωρου με το σώμα του και βρήκε ηρωικό θάνατο στην αρχή ενός παράτολμου σχεδίου για τον ξεσηκωμό της περιοχής. Οι κάτοικοι του Λιτόχωρου μετέχουν ενεργά στην επανάσταση του 1822. Έγιναν άλλες δυο απόπειρες το 1833 και το 1854 μέχρι να γίνει η μεγάλη επανάσταση του 1878 που αποτέλεσε και την αρχή της απελευθερώσεως της Μακεδονίας.
 |
| Θέση Σκούρτα (Λαιμός) |
Γεωλογία - Μορφολογία
(πηγή)
Χαρακτηρίζεται ως ένα από τα νεότερα βουνά της Ελλάδος αφού η ηλικία των κυρίως πετρωμάτων του υπολογίζεται ότι δεν ξεπερνά τα 200.000.000 χρόνια. Εκείνη την εποχή το μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδος -και της Μεσογείου- βρισκόταν στον πυθμένα μιας ρηχής θάλασσας, όπου αποτέθηκαν τα κύρια υλικά, από τα οποία αργότερα σχηματίσθηκαν τα σημερινά πετρώματα. Τα διάφορα γεωλογικά γεγονότα που ακολούθησαν, προκάλεσαν την ανάδυση όλης της περιοχής από τον βυθό της θάλασσας.
Πριν από 1.000.000 χρόνια οι παγετώνες κάλυψαν τον Όλυμπο και δημιούργησαν τα πλατώματα και τα κοιλώματα του βουνού. Με την άνοδο της θερμοκρασίας που ακολούθησε οι πάγοι έλιωσαν, και οι χείμαρροι που δημιουργήθηκαν παρέσυραν μεγάλες ποσότητες θρυμματισμένων πετρωμάτων στα χαμηλότερα σημεία σχηματίζοντας τα αλλουβιακά ριπίδια που απλώνονται σ' ολόκληρη την περιοχή από τους πρόποδες του βουνού μέχρι την θάλασσα.
 |
| Οροπέδιο των Μουσών |
Η φύση και η διάταξη των πετρωμάτων σε συνδυασμό με το κλίμα ευνοούν την εμφάνιση πολλών πηγών, κυρίως κάτω από τα 2.000 μ., μικρών εποχιακών λιμνών και χειμάρρων, και ενός μικρού ποταμού, του Ενιπέα, που οι πηγές του βρίσκονται στην θέση Πριόνια και οι εκβολές του στο Αιγαίο.
Γενικότερα, βάσει της σύγχρονης μορφολογικής του δομής ο Όλυμπος μπορεί να διαιρεθεί σε δύο βασικά τμήματα τα οποία χωρίζονται από έναν άξονα διευθύνσεως Ανατολής - Δύσης, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τις κοιλάδες των Μεγάλων Καζανιών και Μαυρόλλογου – Εννιπέα αντίστοιχα. Το βόρειο τμήμα χαρακτηρίζεται από τις ψηλότερες κορυφές, με πιο απότομες πλαγιές, καλά σχηματισμένο υδρογραφικό δίκτυο και βαθύτερες χαραδρώσεις ως το αποτέλεσμα εντονότερης διαβρώσεως και πιθανής ταχύτερης ανυψώσεως. Αντιθέτως, το νότιο τμήμα χαρακτηρίζεται από ηπιότερο ανάγλυφο, μικρότερες κλίσεις και πιο υποτυπώδη ανάπτυξη υδρογραφικού δικτύου.
Κλίμα
Το κλίμα του Ολύμπου στις χαμηλότερες περιοχές είναι τυπικά μεσογειακό, δηλαδή θερμό και ξηρό το καλοκαίρι και υγρό τον χειμώνα. Στις ψηλότερες περιοχές είναι πιο υγρό και πιο τραχύ με εντονότερα φαινόμενα: σ' αυτές τις περιοχές πέφτει συχνά χιόνι όλο το χειμώνα, ενώ η βροχή και το χιόνι είναι συνηθισμένα φαινόμενα και το καλοκαίρι . Από το συγκεκριμένο γεγονός βέβαια πήρε και τα προσωνύμιά του ο Δίας, Νεφεληρεγέτης, Βρονταιός κ.α. Οι άνεμοι είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Σε γενικές γραμμές, κάθε 200m υψόμετρου η θερμοκρασία πέφτει κατά 1°C. Όσο ανεβαίνει το υψόμετρο, τα φαινόμενα γίνονται εντονότερα και οι διακυμάνσεις στην θερμοκρασία και την υγρασία συχνά απότομες.
Χλωρίδα
Η έρευνα των φυτών του Ολύμπου άρχισε πριν 150 χρόνια: το 1836 ο Γάλλος βοτανολόγος Αucher - Εlοg μελέτησε τα φυτά του Ολύμπου. Σύμφωνα με τις μελέτες του, ο Εθνικός Δρυμός αποτελεί μια από τις πλουσιότερες σε χλωρίδα περιοχές της Ελλάδος, με περίπου 1.700 είδη και υποείδη.
Υπάρχουν γενικά τέσσερις διαδοχικές ζώνες βλαστήσεως που διακρίνονται στον Όλυμπο, αν και τα όρια μεταξύ τους είναι ασαφή λόγω των αλληλοδιεισδύσεων των ειδών από την μία στην άλλη.
Η πρώτη, από τα 300 έως τα 500 μέτρα ζώνη αειφύλλων σκληροφύλλων, περιλαμβάνει κυρίως θάμνους και δέντρα χαμηλού ύψους όπως την αριά (Quercus ilex), τη γλυστροκουμαριά (Arbutus adrachnae), το πουρνάρι (Quercus coccifera), την ήμερη κουμαριά (Arbutus unedo), τον κέδρο (Juniperus oxycedrus). Υπάρχουν επίσης ορισμένα χαρακτηριστικά φυλλοβόλα είδη: ο μελιός (Fraxinus ornus), το τρίλοβο σφενδάμι (Acer monspessulanum), η κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), η κοκορεβυθιά (Pistacia terebinthus), κ.α.
Από τα 600 μέχρι τα 1400 μέτρα, ζώνη των δασών οξιάς - ελάτης και ορεινών κωνοφόρων, συναντούμε κυρίως την μαύρη πεύκη (Pinus nigra var. Pallasiana) σε συμπαγείς συστάδες. Σε μικρές ομάδες και λόχμες εμφανίζονται η υβριδογενής ελάτη (Abies hybridogenus), η οξυά (Facus moesiaca), σποραδικά η φτελιά (Ulmus glabra), ο ίταμος (Taxus baccata), η λεπτοκαρυά (Coryllus avellana), η κρανιά (Cornus mas), η αγριοκερασιά (Prunus cerasifera) και μια σημαντική ποικιλία από ποώδη φυτά. Στα φαράγγια και στις ρεματιές συναντάμε πλατάνια (Platanus orientalis) και ιτιές (Salix cinerea).
Από τα 1400 μέτρα έως τα 2500 μέτρα εμφανίζεται η ζώνη των ψυχροβίων κωνοφόρων με κυρίαρχο είδος το σπάνιο είδος πεύκης, το ρόμπολο (Pinus heldreichii), το οποίο κάνει την εμφάνιση του και από το υψόμετρο των 1100 μέτρων, αντικαθιστά βαθμιαία την μαύρη πεύκη και δημιουργεί αμιγές δάσος σχεδόν μέχρι τα 2000 μέτρα. Η περιοχή που αναπτύσσεται το ρόμπολο είναι συνήθως ξηρή και οι πλαγιές πετρώδεις. Η βλάστηση που αναπτύσσεται στην περιοχή αυτή είναι προσαρμοσμένη στις ειδικές τοπικές συνθήκες και αντιπροσωπεύεται από χαρακτηριστικούς θάμνους, αγρωστώδη, χαμόφυτα κ.α., ενώ η χλωρίδα περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη των Βαλκανίων.
Πάνω από τα 2500 μέτρα, που αποτελεί και το υψηλότερο δενδροόριο των Βαλκανίων, δεν έχουμε πλέον δάση, αλλά μόνο μια ποικιλία αλπικών οικοσυστημάτων χαμηλής βλαστήσεως με πολλά όμως σπάνια αγριολούλουδα, από τα οποία τα περισσότερα είναι ενδημικά της ελληνικής και βαλκανικής χλωρίδος.
Γενικά στον Όλυμπο έχουν καταγραφεί 1700 είδη φυτών, αριθμός που αποτελεί το 25% της Ελληνικής χλωρίδος, με σημαντικότερα 23 από αυτά, που ενδημούν μόνο στον Όλυμπο και πουθενά αλλού στον κόσμο. Για το λόγο αυτό βοτανολόγοι από όλον τον κόσμο επισκέπτονται το βουνό για έρευνα και παρατήρηση.
Πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο για την χλωρίδα του Ολύμπου http://floraolympus.blogspot.gr/
Πανίδα
Στον Όλυμπο έχουν καταγραφεί 32 είδη θηλαστικών με πιο γνωστά το αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra), το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), το λύκο (Canis lupus), το αγριογούρουνο (Sus scrofa), την αλεπού (Vulpes vulpes), το κουνάβι (Martes foina), τον σκίουρο (Sciurus vulgaris), το τσακάλι (Canis aureus), την αγριόγατα (Felis sylvestris), κ.α. Επίσης έχουν εντοπιστεί 108 είδη πτηνών (αετοί, γύπες, δρυοκολάπτες, γεράκια, πέρδικες, τσίχλες, κοτσύφια, αηδόνια) τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στα απρόσιτα δάση και στις απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές. Ορισμένα από τα παραπάνω είδη πανίδας όπως το αγριόγιδο, ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και οι σπάνιοι δρυοκολάπτες, είναι απειλούμενα είδη, τα οποία προστατεύονται με διεθνείς συμβάσεις. Παράλληλα, στα ρέματα και στις λιμνούλες συναντάμε ένα σημαντικό αριθμό αμφιβίων και ερπετών καθώς και έναν τεράστιο αριθμό πεταλούδων για τις οποίες ο Όλυμπος φημίζεται.
Στην αρχαιότητα ο Όλυμπος φιλοξενούσε λιοντάρια (σύμφωνα με τον Παυσανία) ενώ τουλάχιστον μέχρι τον 16ο αιώνα υπήρχαν και αρκούδες (Βίος Aγίoυ Διονυσίου του νεωτέρου).
Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
Το βουνό του Ολύμπου, είναι η πρώτη περιοχή, για την οποία προβλέφθηκε στην χώρα μας, πριν από 50 χρόνια, ειδικό καθεστώς προστασίας με την κήρυξή του ως Εθνικού Δρυμού το 1938, βάσει του νόμου 856/37. Σκοπός του χαρακτηρισμού του αυτού ήταν «… η διατήρηση στο διηνεκές του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, δηλαδή της άγριας χλωρίδας, της πανίδας και του φυσικού τοπίου, καθώς και των πολιτιστικών και άλλων αξιών της…». Ακόμα, η ανακήρυξη του Δρυμού σκόπευε στην ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας παράλληλα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού και την ανάπτυξη του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
Με ειδική νομοθεσία έχει απαγορευτεί κάθε είδους εκμετάλλευση στην ανατολική πλευρά του βουνού σε έκταση 40.000 στρεμμάτων περίπου που ουσιαστικά αποτελεί τον πυρήνα του Δρυμού. Μια ευρύτερη περιοχή γύρω από τον πυρήνα, χαρακτηρίστηκε «περιφερειακή ζώνη του Δρυμού», ώστε η διαχείριση και εκμετάλλευσή της να γίνεται υπό προϋποθέσεις, ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά την προστασία του πυρήνα.
Η σημασία του Δρυμού έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και παγκόσμια. Το 1981 η UNESCO ανακήρυξε τον Όλυμπο «Απόθεμα της Βιόσφαιρας». Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει συμπεριλάβει τον Όλυμπο στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητος».
Περισσότερα για τον Κανονισμό του Εθνικού Δρυμού εδώ.
Πεζοπορία - αναρρίχηση & άλλες δραστηριότητες
Περισσότερα βλέπε εδώ.
Ο Όλυμπος στην Τέχνη
Ο μυθολογικός μανδύας που καλύπτει τον Όλυμπο καθώς και η μοναδική και πολύπλευρη ομορφιά του, εδραίωσαν το βουνό όχι μόνο στην συνείδηση των Ελλήνων αλλά και όλου του κόσμου. Έτσι ο λαός με τα δημοτικά του τραγούδια του αλλά και ποιητές, λογοτέχνες, χαράκτες και ζωγράφοι εμπνεύσθηκαν από την μεγαλοπρέπειά του και εκφράστηκαν αναλόγως.
Ζωγραφική
Το 1928 ο ζωγράφος Βασίλης Ιθακήσιος ανέβηκε μαζί με τον Χρήστο Κάκαλο στον Όλυμπο. Εκεί ψηλά, σε κάποια βουνοπλαγιά του Ολύμπου, βρήκε ένα σπηλαίωμα το οποίο για είκοσι χρόνια από το 1928 έως το 1950, αποτέλεσε την καλοκαιρινή του κατοικία, όπου ζωγράφισε πάνω από 500 πίνακες με διαφορετικές όψεις του Ολύμπου. Την σπηλιά ετούτη την ονόμασε: ‘’Άντρο των Μουσών’’ και σήμερα είναι γνωστή με την ονομασία: ‘’Σπηλιά του Ιθακήσιου’’. Δυστυχώς, παρ’ όλου που είχε δημιουργήσει τοιχογραφίες στα τοιχώματα του σπηλαίου, οι φωτιές απ’ τους τσοπάνηδες και τους πεζοπόρους κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος τους, ώστε σήμερα να μην μπορούμε να τις θαυμάσουμε.
...Ο Όλυμπος λοιπόν είναι ο Παρθενώνας της Ελληνικής φύσεως.
Είδα ανατολές ηλίου απλησίαστες από την τέχνη
και εχόρτασα δύσεις και φεγγαροβραδυές μα και ολόφωτα μεσημέρια
και είδα χιόνια που να αρχίζουν από την κορφή του
και να φθάνουν ως τα νύχια, ως την θάλασσα του Θερμαϊκού,
ένα ηλιόλουστο άφθαστης Ελληνικής ομορφιάς,
που θα έλεγε κανείς ότι ένας γλύπτης,
ένας μεγάλος καλλιτέχνης το ελάξεψε.
Εκπληκτικό θέαμα μα την αλήθεια,
που δύο μάτια και μια μόνη αίσθησις
δεν ήταν αρκετά να το χαρούνε…
(από επιστολή του Βασίλη Ιθακήσιου)
Χλωρίδα
Η έρευνα των φυτών του Ολύμπου άρχισε πριν 150 χρόνια: το 1836 ο Γάλλος βοτανολόγος Αucher - Εlοg μελέτησε τα φυτά του Ολύμπου. Σύμφωνα με τις μελέτες του, ο Εθνικός Δρυμός αποτελεί μια από τις πλουσιότερες σε χλωρίδα περιοχές της Ελλάδος, με περίπου 1.700 είδη και υποείδη.
Υπάρχουν γενικά τέσσερις διαδοχικές ζώνες βλαστήσεως που διακρίνονται στον Όλυμπο, αν και τα όρια μεταξύ τους είναι ασαφή λόγω των αλληλοδιεισδύσεων των ειδών από την μία στην άλλη.
 |
| Ρόμπολο |
Από τα 1400 μέτρα έως τα 2500 μέτρα εμφανίζεται η ζώνη των ψυχροβίων κωνοφόρων με κυρίαρχο είδος το σπάνιο είδος πεύκης, το ρόμπολο (Pinus heldreichii), το οποίο κάνει την εμφάνιση του και από το υψόμετρο των 1100 μέτρων, αντικαθιστά βαθμιαία την μαύρη πεύκη και δημιουργεί αμιγές δάσος σχεδόν μέχρι τα 2000 μέτρα. Η περιοχή που αναπτύσσεται το ρόμπολο είναι συνήθως ξηρή και οι πλαγιές πετρώδεις. Η βλάστηση που αναπτύσσεται στην περιοχή αυτή είναι προσαρμοσμένη στις ειδικές τοπικές συνθήκες και αντιπροσωπεύεται από χαρακτηριστικούς θάμνους, αγρωστώδη, χαμόφυτα κ.α., ενώ η χλωρίδα περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη των Βαλκανίων.
 |
| Αγριολούλουδα |
Γενικά στον Όλυμπο έχουν καταγραφεί 1700 είδη φυτών, αριθμός που αποτελεί το 25% της Ελληνικής χλωρίδος, με σημαντικότερα 23 από αυτά, που ενδημούν μόνο στον Όλυμπο και πουθενά αλλού στον κόσμο. Για το λόγο αυτό βοτανολόγοι από όλον τον κόσμο επισκέπτονται το βουνό για έρευνα και παρατήρηση.
Πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο για την χλωρίδα του Ολύμπου http://floraolympus.blogspot.gr/
Πανίδα
Στην αρχαιότητα ο Όλυμπος φιλοξενούσε λιοντάρια (σύμφωνα με τον Παυσανία) ενώ τουλάχιστον μέχρι τον 16ο αιώνα υπήρχαν και αρκούδες (Βίος Aγίoυ Διονυσίου του νεωτέρου).
Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
Το βουνό του Ολύμπου, είναι η πρώτη περιοχή, για την οποία προβλέφθηκε στην χώρα μας, πριν από 50 χρόνια, ειδικό καθεστώς προστασίας με την κήρυξή του ως Εθνικού Δρυμού το 1938, βάσει του νόμου 856/37. Σκοπός του χαρακτηρισμού του αυτού ήταν «… η διατήρηση στο διηνεκές του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, δηλαδή της άγριας χλωρίδας, της πανίδας και του φυσικού τοπίου, καθώς και των πολιτιστικών και άλλων αξιών της…». Ακόμα, η ανακήρυξη του Δρυμού σκόπευε στην ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας παράλληλα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού και την ανάπτυξη του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
Με ειδική νομοθεσία έχει απαγορευτεί κάθε είδους εκμετάλλευση στην ανατολική πλευρά του βουνού σε έκταση 40.000 στρεμμάτων περίπου που ουσιαστικά αποτελεί τον πυρήνα του Δρυμού. Μια ευρύτερη περιοχή γύρω από τον πυρήνα, χαρακτηρίστηκε «περιφερειακή ζώνη του Δρυμού», ώστε η διαχείριση και εκμετάλλευσή της να γίνεται υπό προϋποθέσεις, ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά την προστασία του πυρήνα.
Η σημασία του Δρυμού έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και παγκόσμια. Το 1981 η UNESCO ανακήρυξε τον Όλυμπο «Απόθεμα της Βιόσφαιρας». Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει συμπεριλάβει τον Όλυμπο στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητος».
Περισσότερα για τον Κανονισμό του Εθνικού Δρυμού εδώ.
Πεζοπορία - αναρρίχηση & άλλες δραστηριότητες
 |
| Διαδρομές αναβάσεως από την ανατολική πλευρά |
Ο Όλυμπος στην Τέχνη
Ο μυθολογικός μανδύας που καλύπτει τον Όλυμπο καθώς και η μοναδική και πολύπλευρη ομορφιά του, εδραίωσαν το βουνό όχι μόνο στην συνείδηση των Ελλήνων αλλά και όλου του κόσμου. Έτσι ο λαός με τα δημοτικά του τραγούδια του αλλά και ποιητές, λογοτέχνες, χαράκτες και ζωγράφοι εμπνεύσθηκαν από την μεγαλοπρέπειά του και εκφράστηκαν αναλόγως.
Ζωγραφική
Το 1928 ο ζωγράφος Βασίλης Ιθακήσιος ανέβηκε μαζί με τον Χρήστο Κάκαλο στον Όλυμπο. Εκεί ψηλά, σε κάποια βουνοπλαγιά του Ολύμπου, βρήκε ένα σπηλαίωμα το οποίο για είκοσι χρόνια από το 1928 έως το 1950, αποτέλεσε την καλοκαιρινή του κατοικία, όπου ζωγράφισε πάνω από 500 πίνακες με διαφορετικές όψεις του Ολύμπου. Την σπηλιά ετούτη την ονόμασε: ‘’Άντρο των Μουσών’’ και σήμερα είναι γνωστή με την ονομασία: ‘’Σπηλιά του Ιθακήσιου’’. Δυστυχώς, παρ’ όλου που είχε δημιουργήσει τοιχογραφίες στα τοιχώματα του σπηλαίου, οι φωτιές απ’ τους τσοπάνηδες και τους πεζοπόρους κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος τους, ώστε σήμερα να μην μπορούμε να τις θαυμάσουμε.
...Ο Όλυμπος λοιπόν είναι ο Παρθενώνας της Ελληνικής φύσεως.
Είδα ανατολές ηλίου απλησίαστες από την τέχνη
και εχόρτασα δύσεις και φεγγαροβραδυές μα και ολόφωτα μεσημέρια
και είδα χιόνια που να αρχίζουν από την κορφή του
και να φθάνουν ως τα νύχια, ως την θάλασσα του Θερμαϊκού,
ένα ηλιόλουστο άφθαστης Ελληνικής ομορφιάς,
που θα έλεγε κανείς ότι ένας γλύπτης,
ένας μεγάλος καλλιτέχνης το ελάξεψε.
Εκπληκτικό θέαμα μα την αλήθεια,
που δύο μάτια και μια μόνη αίσθησις
δεν ήταν αρκετά να το χαρούνε…
(από επιστολή του Βασίλη Ιθακήσιου)
 |
| Όλυμπος - Πάνθεον |
 | |
| Χαράδρα του Αγ. Διονυσίου |
 |
| Όλυμπος |
Μουσική
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ο μεγάλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας , ο οποίος επισκέφθηκε προπολεμικά την Ελλάδα και ανέβηκε στην κορυφή του Ολύμπου, είπε για τον Όλυμπο: « όλη μου η καριέρα ως μουσικού επηρεάσθηκε από την επαφή μου με τον Όλυμπο. Η συνεχής προσπάθεια μαζί με τη γαλήνη και το μεγαλείο που νιώθεις βλέποντας την θέα, σε κάνουν να συνειδητοποιείς ότι, καταβάλλοντας προσπάθεια συνεχώς, ανεβαίνεις και κατακτάς νέες κορυφές ».
Δημοτική ποίηση
Η πλειονότητα των δημοτικών τραγουδιών, της άγραφης ιστορίας του λαού μας, που αναφέρουν στους στίχους τους τον Όλυμπο, είναι κλέφτικα, δηλαδή τραγούδια που εξιστορούν την ζωή, την δράση, τα ανδραγαθήματα και τον θάνατο κλεφτών και αρματολών. Τα τραγούδια αυτά ισοδυναμούν με επώνυμους ύμνους στην αρετή, καθώς τα περισσότερα είναι αφιερωμένα σε συγκεκριμένο οπλαρχηγό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα τραγούδια αυτού του είδους, προβάλλει άμεσος ο σύνδεσμος του κλέφτη με τα βουνά και τη φύση.
Αφήνω γεια στον Όλυμπο και γεια στα κορφοβούνια
σε σας λημέρια μ’ έρημα, πλατάνια με τους ίσκιους…
Αφήνω γεια στους σταυραετούς και σ’ όλα τα ξεφτέρια…
λέει το δημοτικό τραγούδι του Γεωργάκη Ολύμπιου.
Ο Όλυμπος ρίχνει το χιόνι σαν ψηλότερο βουνό στο μάλωμά του με τον Κίσσαβο:
Ο Όλυμπος κι' ο Κίσαβος, τα δυο βουνά μαλώνουν,
το ποιο να ρήξη τη βροχή, το ποιο να ρήξη χιόνι.
Ο Κίσαβος ρίχνει βροχή κι' ο Όλυμπος το χιόνι.
Γυρίζει τότ' ο Όλυμπος και λέγει του Κισάβου.
"Μη με μαλώνεις, Κίσαβε, μπρε τουρκοπατημένε,
που σε πατάει η Κονιαριά κ' οι Λαρσινοί αγάδες.
Εγώ ειμ' ο γέρος Όλυμπος 'ς τον κόσμο ξακουσμένος,
έχω σαράντα δυο κορφές κ' εξήντα δυο βρυσούλες,
κάθε κορφή και φλάμπουρο κάθε κλαδί και κλέφτης.
Κι' όταν το παίρν' η άνοιξη κι' ανοίγουν τα κλαδάκια,
γεμίζουν τα βουνά κλεφτιά και τα λαγκάδια σκλάβους.
Έχω και το χρυσόν αϊτό, το χρυσοπλουμισμένο,
πάνω 'ς την πέτρα κάθεται και με τον ήλιο λέγει:
-"Ήλιε μ', δεν κρους ταποταχύ, μόν' κρους το μεσημέρι,
να ζεσταθούν τα νύχια μου, τα νυχοπόδαρά μου;".
Ο ανώνυμος λαός θεωρεί τον Όλυμπο γιάτρεμα για τις πληγές του οπλαρχηγού Πλιάτσκα και τον καλεί να βγει ψηλά στον Όλυμπο, στον όμορφο τον τόπο. Ο λαβωμένος κλέφτης αποφασίζει να προχωρήσει στον τόπο της μόνης ελπίδος, στο ψηλό βουνό, στον Όλυμπο:
Πλιάσκα μ’ αν θέλεις γιάτρεμα να γιάνουν οι πληγές σου,
Έβγα ψηλά στον Όλυμπο, στον όμορφο τον τόπο
Αντρείοι ‘κει δεν αρρωστούν κι αρρώστοι αντρειώνον
Κι ο Πλιάτσκας ο κακόμοιρος ο κακομοιριασμένος
Στον Τούρναβο κατέβαινε, στον Όλυμπο να πάει…
Όταν βγαίνει στους κάμπους η τουρκιά κι οι Γενιτσάροι, πού θα βρει στέκι και λημέρι ο κλέφτης αλλού από τον Όλυμπο;
Τί να σας πω αδέλφια μου, τι να σας μολοήσω
βγήκε στους κάμπους η τουρκιά βγήκαν κι οι Γενιτσάροι
κι εγώ πάω στον Όλυμπο στ’ απάτητα λημέρια
εκεί να στήσω φρούρια, να στήσω και παλάτια …
Κλέφτικο δημοτικό τραγούδι Βγήκα ψηλά στον Όλυμπο.
Ποίηση
Άγγελος Σικελιανός – Ανεβαίνοντας στον Όλυμπο
Γιὰ νὰ γνωρίσω τοὺς θεούς σου
ἄνοιξα μόνος μου τὸ δρόμο,
γιὰ ὅλο μου τὸ δρόμο
τὴν ἀπόφασή μου παίρνοντας
ὡσὰ μονάκριβο καρπὸ
γιὰ νὰ δροσίζω, στὶς ἀκρότατες στιγμὲς
τῆς δίψας μου, τὰ χείλια!
ἄνοιξα μόνος μου τὸ δρόμο,
γιὰ ὅλο μου τὸ δρόμο
τὴν ἀπόφασή μου παίρνοντας
ὡσὰ μονάκριβο καρπὸ
γιὰ νὰ δροσίζω, στὶς ἀκρότατες στιγμὲς
τῆς δίψας μου, τὰ χείλια!
Ὄλυμπε, ἀνήφορε τοῦ Δία,
τὸ χῶμα σου εἶναι μαῦρο
ζυμωμένο μ᾿ ὅλα τὰ χινόπωρα
τῶν καστανιῶν καὶ τῶν πλατάνων,
καὶ τὸ πόδι χώνεται βαθύτερα ἀπὸ τὸ ῾στραγάλι
γιὰ νὰ σ᾿ ἀνεβεῖ!
τὸ χῶμα σου εἶναι μαῦρο
ζυμωμένο μ᾿ ὅλα τὰ χινόπωρα
τῶν καστανιῶν καὶ τῶν πλατάνων,
καὶ τὸ πόδι χώνεται βαθύτερα ἀπὸ τὸ ῾στραγάλι
γιὰ νὰ σ᾿ ἀνεβεῖ!
Ἀδιάκοπα
μὲ τὸ μαχαῖρι
-δαφνοτόμος
κισσοτόμος-
πρέπει νὰ κόβει τὸ στενό του μονοπάτι
μὲς ἀπ᾿ τὰ παλιούρια
ὅποιος γυρέψει νὰ σὲ ἰδεῖ!
Κι ἀπάνωθέ του σὰ λυροχορδὲς
οἱ κληματίδες ἀμποδᾶνε νὰ διαβεῖ
μὲ τὸ μαχαῖρι
-δαφνοτόμος
κισσοτόμος-
πρέπει νὰ κόβει τὸ στενό του μονοπάτι
μὲς ἀπ᾿ τὰ παλιούρια
ὅποιος γυρέψει νὰ σὲ ἰδεῖ!
Κι ἀπάνωθέ του σὰ λυροχορδὲς
οἱ κληματίδες ἀμποδᾶνε νὰ διαβεῖ
Ὦ νήπιε Δία!
Καθὼς μιὰ μέρα
ταξιδεύοντας στὴν Ἤπειρον
ἄκουσα ξάφνου μιὰ βοὴ κρυφὴ
μιὰ μουσικὴ χλαλοὴ μικρῶν φτερῶν νὰ τρέμει μὲς στὸν ἀέρα
καὶ δὲν ἤξερα ἀπὸ ποῦ,
ἀλλὰ ψάχνοντας
ηὗρα ἕνα βράχο πιὸ γλιστερὸ ἀπὸ φίλντισι
σὰν αἰώνων καταρράκτες νὰ περάσανε ἀπὸ πάνω του
ποὺ ἀλλαξοδρόμησαν
ἀφήνοντας τὸν πίσωθέ τους στὴ γυμνὴ τελειότητα,
καὶ σκύβοντας στὴ μέση του
ποὺ ἀνοίγονταν βαθιὰ σὰν ἀργυρὸ λεβέτι
Εἶδα στὸ βάθος ἕν᾿ ἀγριομελίσσι νὰ σαλεύει ἀδιάκοπα ὡς πηγή·
Καθὼς μιὰ μέρα
ταξιδεύοντας στὴν Ἤπειρον
ἄκουσα ξάφνου μιὰ βοὴ κρυφὴ
μιὰ μουσικὴ χλαλοὴ μικρῶν φτερῶν νὰ τρέμει μὲς στὸν ἀέρα
καὶ δὲν ἤξερα ἀπὸ ποῦ,
ἀλλὰ ψάχνοντας
ηὗρα ἕνα βράχο πιὸ γλιστερὸ ἀπὸ φίλντισι
σὰν αἰώνων καταρράκτες νὰ περάσανε ἀπὸ πάνω του
ποὺ ἀλλαξοδρόμησαν
ἀφήνοντας τὸν πίσωθέ τους στὴ γυμνὴ τελειότητα,
καὶ σκύβοντας στὴ μέση του
ποὺ ἀνοίγονταν βαθιὰ σὰν ἀργυρὸ λεβέτι
Εἶδα στὸ βάθος ἕν᾿ ἀγριομελίσσι νὰ σαλεύει ἀδιάκοπα ὡς πηγή·
ἔτσι κι ἡ κούνια σου στ᾿ ὡραῖο βουνὸ
ἐβούιζεν ὅλη
ἀπ᾿ τ᾿ ἀγριοπερίστερα ὅπου Σοῦ ᾿φερναν στὰ ράμφη τους
τὸ μέλι τῶν ἀνθῶν τῆς γῆς!
ἐβούιζεν ὅλη
ἀπ᾿ τ᾿ ἀγριοπερίστερα ὅπου Σοῦ ᾿φερναν στὰ ράμφη τους
τὸ μέλι τῶν ἀνθῶν τῆς γῆς!
Πατέρα Δία·
ἂν οἱ ἱερεῖς σου κάθε χρόνο
στὴν κορφὴ τοῦ Ὀλύμπου
ὅπου ποτὲ δὲν πνέει ὁ ἄνεμος
γράφουνε στὴν ἁπλωμένη στάχτη τῶν θυσιῶν
τὴν ὑψηλή τους προσευχὴ
καὶ τήνε βρίσκουν ἄγγιχτη τὸν ἄλλο χρόνο
καθὼς τὴ στιγμὴ ποὺ μὲ τὸ δάκτυλο
ἐχαράξανε τὰ λόγια της
κι ἂν οἱ καρποί,
ποὺ ὁλόγυρα ἀπιθώνουν ἀφιερώματα,
κρατοῦνε ὁλοχρονὶς ὁλόδροσοι
καθὼς τὴν ὥρα ποὺ ἐκοπήκανε ἀπὸ τὸ κλαδὶ
ἂν οἱ ἱερεῖς σου κάθε χρόνο
στὴν κορφὴ τοῦ Ὀλύμπου
ὅπου ποτὲ δὲν πνέει ὁ ἄνεμος
γράφουνε στὴν ἁπλωμένη στάχτη τῶν θυσιῶν
τὴν ὑψηλή τους προσευχὴ
καὶ τήνε βρίσκουν ἄγγιχτη τὸν ἄλλο χρόνο
καθὼς τὴ στιγμὴ ποὺ μὲ τὸ δάκτυλο
ἐχαράξανε τὰ λόγια της
κι ἂν οἱ καρποί,
ποὺ ὁλόγυρα ἀπιθώνουν ἀφιερώματα,
κρατοῦνε ὁλοχρονὶς ὁλόδροσοι
καθὼς τὴν ὥρα ποὺ ἐκοπήκανε ἀπὸ τὸ κλαδὶ
πόσο περισσότερο ὁ καλός μου Λόγος
ποτισμένος τὴ δροσιά,
ποὺ ὡσὰ βαρὺ ροδάκινο μὲς στὸ νερὸ
ἀστράφτει ὅμοια ἀσημένια σφαῖρα,
δὲ θὰ μείνει αἰώνιος
ὅπου κι ὅπως
στὴν κορφὴ τοῦ Ὀλύμπου τὸν ἀπίθωσα!
ποτισμένος τὴ δροσιά,
ποὺ ὡσὰ βαρὺ ροδάκινο μὲς στὸ νερὸ
ἀστράφτει ὅμοια ἀσημένια σφαῖρα,
δὲ θὰ μείνει αἰώνιος
ὅπου κι ὅπως
στὴν κορφὴ τοῦ Ὀλύμπου τὸν ἀπίθωσα!
Φωτογραφία
 |
| Frederic Boissonnas - Όλυμπος |
 |
| frederic Boissonnas - Όλυμπος |
 |
| Τάκης Τλούπας - Όλυμπος |
------
Παλαιότερες αναρτήσεις για τον Όλυμπο, με φωτογραφικό υλικό
Χειμερινό Ηλιοστάσιο στον Όλυμπο
Όλυμπος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου