Άλλιον το Πράσον (Allium porrum)

Ποώδες, ιθαγενές φυτό και ανήκει στο γένος Άλλιον και στην οικογένεια των Λειριοειδών (Liliaceae), στην οποία ανήκει και το κρεμμύδι και το σκόρδο. Το πράσο είναι διετές φυτό:

τον πρώτο χρόνο, από τον βλαστό αναπτύσσονται μακριά φύλλα σε σχήμα λόγχης, καθένα από τα οποία έχει μια σαρκώδη βάση που καλύπτει η μία την άλλη και σχηματίζουν ένα σχεδόν κυλινδρικό, παχύ και μακρύ βολβό. Ο βολβός αυτός φτάνει σε μήκος τα 40-50 εκατοστά και στην βάση του  αναπτύσσεται ένας θύσανος με ρίζες που φτάνουν σε μεγάλο βάθος. Κατά το δεύτερο χρόνο, ανάμεσα από τά φύλλα αναπτύσσεται ένα μακρύ στέλεχος που καταλήγει σε μία μεγάλη ταξιανθία, η οποία έχει 300-400 λευκά ή ρόδινα άνθη.
Μπορούμε να το βρούμε άγριο (Άλλιον το αμπελόπρασον - allium ampeloprasum) και διεσπαρμένο σε όλη την Ελλάδα, στην άκρη του δρόμου και σε εγκαταλελειμμένα χωράφια. Καλλιεργείται ανά την Ελλάδα για τα φύλλα και το βολβό του· ανθίζει τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και η συγκομιδή γίνεται το χειμώνα. 

Το λαχανικό είναι γνωστό από την αρχαιότητα· η καλλιέργειά του αναφέρεται από το 3200 π.Χ. στην 1η Δυναστεία της Αιγύπτου. Η ίδια η λέξη «πράσον» εμφανίζεται πρώτη φορά στον Ιπποκράτη, αλλά υπήρχε από πολύ παλαιότερα καθώς η λέξη «πρασιά» απαντά στον Όμηρο (δυο φορές στην Οδύσσεια). Και επειδή στις πρασιές δεν θα φύτευαν μόνο πράσα αλλά κάθε λογής λαχανικά, πιθανόν η λέξη πράσον μπορεί να ήταν γενικό όνομα για όλα τα λαχανικά. Από το πράσο λοιπόν κατάγεται και η λέξη «πρασιά» αλλά και η λέξη «πράσινος» (χρώμα), που αρχικά δήλωνε μόνο το ανοιχτό πράσινο, το πράσινο του πράσου δηλαδή, αλλά μετά επικράτησε για όλες τις αποχρώσεις.

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι αρχαίοι Ρωμαίοι το χρησιμοποιήσουν πολύ στην καθημερινή τους κουζίνα, τους ήταν μάλιστα γνωστές δύο ποικιλίες του φυτού: το κεφαλωτόν (porrum capitatum) που το έτρωγαν γιά τον βολβό του (κυρίως οι πλούσιοι) και η γηθυλλίς (porrum activum) τα φύλλα της οποίας τα έτρωγαν οι φτωχότερες τάξεις. 

Η μαλακτική ιδιότητα του πράσου ήταν γνωστή και στον Αριστοτέλη, ο οποίος το επαινούσε ως ευφωνικόν. Ο Πλίνιος ανέφερε ότι ο Νέρων έκανε συχνή χρήση πράσων με λάδι, για να καλυτερεύει την φωνή του. Μερικές μέρες τον μήνα μάλιστα, έτρωγε μόνο πράσο με λάδι, χωρίς ψωμί. 

Εξωτερικά χρησιμοποιούσαν τον χυλό του πράσου, μαζί με γάλα ή ροδέλαιο, κατά της ωταλγίας και των εμβοών των αυτιών. Ψημένα τα πράσα σε τηγάνι με ξύδι τα συνιστούσαν ως κατάπλασμα στους πλευριτικούς. Το ίδιο κατάπλασμα το χρησιμοποιούσαν εξωτερικά για πόνους του λαιμού. Ψημένα μέσα σε φύλλο λαχανίδας, τα τοποθετούσαν ως κατάπλασμα για την θεραπεία των παρωνυχίδων, των εγκαυμάτων, ακόμα δε και των αιμορροΐδων. Τα χρησιμοποιούσαν ακόμη και ως αντίδοτο για δηλητηριώδη μανιτάρια.
Ήταν δημοφιλές εορταστικό φαγητό το οποίο έφτιαχναν μαζί με σύγκλινα. Παλιότερα, οι γυναίκες έβγαιναν στο «πρασολόημα»· μάζευαν τα πράσα και τα έφερναν σε «απυροτσούβαλα» (μικρά τσουβάλια από θειάφι). Τα πράσα τα χρησιμοποιούσαν για εγκαθίσματα στους δύσκολους τοκετούς, από τις πρακτικές μαίες «για να πέσει το λευτέρι» (ο πλακούς).

Στην κινέζικη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται εσωτερικά υπό μορφή εγχύματος από το φρέσκο φυτό, για τα πρώτα στάδια του κρυολογήματος και στην καταρροή συνοδευμένη με μολύνσεις του αναπνευστικού συστήματος.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Η κύρια θεραπευτική δράση του φυτού, την οποία είχαν ανακαλύψει και οι αρχαίοι μας πρόγονοι, είναι η μαλακτική και αποχρεμπτική των βλεννογόνων του αναπνευστικού συστήματος ιδιότητά του (χάρι στο θειοαζωτούχο αιθέριο έλαιο που περιέχει), γι' αυτό και συνιστάται η χρήση του σε φαρυγγίτιδες, λαρυγγίτιδες, βρογχίτιδες και γενικά όλων των πνευμονικών νοσημάτων. 

Είναι ελαφρώς καθαρκτικό και βοηθά στην δυσκοιλιότητα και στον καθαρισμό του εντέρου από παράσιτα. Έχει γενική αποτοξινωτική δράση αλλά και ειδική, καθώς βοηθά στην αποτοξίνωση των καπνιστών.
Περιέχει φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο (σε μικρές ποσότητες) καθώς και βιταμίνες Α, B, C και φολικό οξύ. 

Στην κουζίνα το πράσο χρησιμοποιείται ολόκληρο, μαζί με ρύζι, πατάτες, κρέας, σε πίτες και σε τάρτες. Η γεύση του είναι μοιάζει με του κρεμμυδιού αλλά είναι πιο γλυκιά.