Κιτρέα η δικτυωτή ή Μανταρινιά (Citrus reticulata)

Η μανταρινιά κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α), όπου καλλιεργούνταν 3000 χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Πήραν το όνομά τους από τους μανδαρίνους, τους ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του χρώματος που είχαν οι στολές τους αλλά και γιατί αντάλλασαν τα φρούτα αυτά ως δώρα.

Φύεται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Καλλιεργείται σε πολλές χώρες, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα. Ο Ρώσος ναύαρχος Λογγίνος Χέιδεν φέρεται να έφερε πρώτος το μανταρίνι στη χώρα μας, συγκεκριμένα στον Πόρο, το 1929. Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων.

Πρόκειται για δένδρο μικρό εσπεριδοειδές, αειθαλές, ευαίσθητο το οποίο εύκολα καταστρέφεται από το κρύο. Το μανταρίνι είναι ο καρπός της μανταρινιάς.Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη. Μοιάζει πολύ με το πορτοκάλι - το σχήμα του όμως δεν είναι σφαιρικό, αλλά ελλειψοειδές. Είναι συνήθως άσπορα, μικρού σχετικά μεγέθους. Είναι διαθέσιμα από τον Νοέμβριο έως τα τέλη Φεβρουαρίου, με τις μεγαλύτερες ποσότητες τον Ιανουάριο.

Ποικιλίες και χαρακτηριστικά

Το μανταρίνι έχει πολλά ονόματα, μερικά από τα οποία αναφέρονται σε διασταυρώσεις ανάμεσα στη μανταρινιά και σε άλλο εσπεριδοειδές φυτό.Οι κυριότερες είναι οι εξής:

α. Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.
β. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ.Τα μανταρίνια Κλημεντίνες πήραν το όνομα τους από τον μοναχό Clement Rodier (1829 - 1904) που εντόπισε την συγκεκριμένη ποικιλία στην Αλγερία.Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.
γ. Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.
δ.Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.
ε. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Εχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.

Θρεπτική Αξία
Το μανταρίνι, εκτός από πολύ γευστικά, αποδεικνύονται και πολύ ευεργετικά για την υγεία. Ανήκει στην ομάδα των εσπεριδοειδών όπως το πορτοκάλι, το γκρέιπφρουτ και το λεμόνι και παρότι είναι λιγότερο πλούσιο σε μεταλλικά άλατα ωστόσο είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η παρουσία αλάτων βρωμίου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Η αποξηραμένη φλούδα του φρούτου χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Επίσης, ο φλοιός του μανταρινιού έχει θεραπευτικές ιδιότητες, διευκολύνει την πέψη και ανακουφίζει από κοιλιακές διαταραχές. Σύμφωνα με δύο ιαπωνικές μελέτες, οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας το 2006, η κατανάλωση του φρούτου μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του ήπατος, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά και διαβήτη. Είναι πολύ υγιεινό φρούτο διότι περιέχει την μεγαλύτερη ποσότητα της αντιοξειδωτικής ουσίας ζεαξανθίνης. Επίσης είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, Β και C. Οι επιστήμονες τονίζουν πως το μυστικό της δύναμης των μανταρινιών βρίσκεται στην βιταμίνη Α και ειδικά σε κάποια συστατικά της, τα καροτενοειδή, τα οποία, εκτός από πολλές ευεργετικές για τον οργανισμό ιδιότητες, δίνουν στα μανταρίνια το πορτοκαλί τους χρώμα. Μία μερίδα 100 γραμ. θεωρητικά αποδίδει 53 θερμίδες.
Το μανταρίνι μας προσφέρει επίσης εξαιρετικό αιθέριο έλαιο το οποίο προέρχεται από ψυχρή έκθλιψη της φλούδας των καρπών του και έχει ένα έντονο, γλυκό, δροσερό, χαρακτηριστικό άρωμα. Τo αιθέριο έλαιο του μανταρινιού χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία ως χαλαρωτικό καταπραϋντικό, κατασταλτικό, αντιρυτιδικό, αντισηπτικό, ηρεμιστικό. Επίσης χρησιμοποιείται για ένα ήρεμο και ευχάριστο ύπνο, για πεπτικές διαταραχές και για περιπτώσεις κατακράτησης υγρών, λιπαρού δέρματος, παχυσαρκίας, ακμής και δυσπεψίας.
Τo αιθέριο έλαιο του μανταρινιού συνδυάζεται πολύ καλά με: Lime, Orange, Lemon, Grapefruit, Nutmeg, Clove Leaf.

Στο χώμα ή σε γλάστρα
Η μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό).
Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά - που δεν αερίζονται-, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων.

Προσοχή!
Οταν προμηθευόμαστε μανταρίνια από την αγορά, θα πρέπει η επιδερμίδα τους να μην έχει κηλίδες, να είναι ελαστική και λαμπερή και να μην είναι ιδιαίτερα κολλημένη στη σάρκα τους. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος διατηρούνται για 2 με 3 ημέρες, ενώ στο οικιακό ψυγείο μέχρι 10 ημέρες.

Μανταρινάδα "Θαλλώ"

Συστατικά: Μανταρίνια, ζάχαρη, κανέλα, νερό.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Μανταρινάδα (Συμπυκνωμένος χυμός)

Υλικά
Μανταρίνια Χίου
Ζάχαρη
Νερό
Κανέλα

Εκτέλεση
Πλένω καλά και στύβω τα μανταρίνια.Κρατώ τον χυμό τους ενώ την ίδια στιγμή βάζω σε μια κατσαρόλα 330 ml νερό και ένα(1) κιλό ζάχαρη και ανακατεύω σε μέτρια φωτιά το μείγμα έως ότου διαλυθεί η ζάχαρη. Για να αρωματίσουμε το σιρόπι θα προσθέσουμε δυο ξυλάκια αρωματικής κανέλας.Όταν το σιρόπι είναι έτοιμο το αποσύρουμε από την φωτιά αφαιρούμε την κανέλα και το αφήνουμε να κρυώσει. Έπειτα αναμειγνύω τον χυμό του μανταρινιού με το σιρόπι σε ίσα μέρη και γεμίζω καλά πλυμένα και αποστειρωμένα μπουκάλια. Διατηρείται στο ψυγείο για αρκετούς μήνες ωστόσο εάν φροντίσουμε να κλείσουμε αεροστεγώς τα μπουκάλια μας διατηρείται και εκτός ψυγείου σε σκοτεινό και σκιερό μέρος. Μετά το άνοιγμα τοποθετείται στο ψυγείο. Σερβίρεται αραιωμένο με νερό σε αναλογία 1:3.


Kέϊκ Μανταρίνι

Υλικά

3,5 ποτήρια αλεύρι + 1 φακελάκι baking powder
1 1/4 φλυτζάνι ζάχαρη
1 φλυτζάνι ελαιόλαδο
2 ποτήρια χυμό μανταρινιού
1 κουτ.γλ. ξύσμα μανταρινιού
1 σφηνάκι κονιάκ
80 γρ. σταφίδα ξανθή αλευρωμένη

Εκτέλεση

• Κοσκινίζουμε το αλεύρι με το baking powder.
• Χτυπάμε το λάδι, την ζάχαρη και το χυμό μανταρινιού περίπου για 10'.
• Προσθέτουμε το κονιάκ και το ξύσμα. Χτυπάμε το μείγμα λίγο ακόμα.
• Προσθέτουμε κουταλιά-κουταλιά το αλεύρι.
• Αδειάζουμε το μείγμα σε καλά λαδωμένη και αλευρωμένη φόρμα και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 για 50-55'.